Ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Νερού μας δίνει την ευκαιρία να αναφερθούμε στον βασικό τρόπο ύδρευσης της Αττικής που ήταν κάποτε οι κρήνες. Από περιγραφές περιηγητών διαπιστώνουμε ότι κατά την
περίοδο της Τουρκοκρατίας –όπως και την πρώτη εκατονταετία ελεύθερης ζωής– το πρόβλημα της ύδρευσης απασχολούσε έντονα την Αθήνα. Την περίοδο αυτή κτίζονται Κρήνες μέσα και έξω από την πόλη. Ωστόσο, οι μεγαλύτερες ανάγκες των κατοίκων καλύπτονταν από το αρχαίο Αδριάνειο Υδραγωγείο.
του Ελευθερίου Γ. Σκιαδά.
Η περίφημη βρύση του Αλίκοκκου στην Αγία Σωτήρα της παλιάς Αθήνας.
Η εκκλησία και η βρύση στην παλιά Αθήνα, αποτέλεσαν για πολλούς αιώνες τους μοναδικούς δημόσιους χώρους κοινωνικής συνάθροισης και συνεύρεσης των Αθηναίων. Εκτιμώντας τους λόγους αυτούς, οι πρόγονοί μας έδιναν μεγάλη σημασία στα κτίσματα αυτά, που κατασκευάζονταν με το μεράκι των λαϊκών μαστόρων, συνοδευόμενο από τα καλύτερα οικοδομικά υλικά. Οι κρήνες της Αθήνας που βλέπουμε στα χαρακτικά των ευρωπαίων περιηγητών χρονολογούνται κυρίως από την περίοδο της Τουρκοκρατίας, ενώ ελάχιστες διασώζονται έως και τις ημέρες μας και αποτελούν μοναδικά έργα λαϊκής αρχιτεκτονικής και γλυπτικής στο είδος τους. Πολλές έφεραν λιθανάγλυφες παραστάσεις που απεικόνιζαν διάφορα θέματα της αρχαίας Αθήνας, καθώς και χριστιανικά και βυζαντινά σύμβολα.
Η Κρήνη της Μπουμπουνίστρας στη παλιά Αθήνα του 19ου αιώνα.
Περίφημες κρήνες της παλιάς Αθήνας ήταν του Ψυρρή, Χασεκή, Τάτση, Μπουμπουνίστρα, Αγά Βρύση, Βρυσάκι, Καλλιρρόη, Λέκκα, Καλαμιώτη, η βρύση του Αλίκοκκου, η κρήνη του Γεράνη, η κρήνη του Σολάκη, των Αέρηδων και του Αγίου Φιλίππου. Δηλαδή, ήταν διεσπαρμένες με τέτοιον τρόπο ώστε να εξυπηρετούνται όλα τα τμήμα της μικρής πόλης.
Ο Γρηγόριος Καμπούρογλου ο οποίος θαύμαζε τις αθηναϊκές κρήνες αναφέρει πικραμένος : «Και πρέπει πράγματι να έχει κανείς μεγάλην δύναμιν αναισθησίας και απονιάς διά να καταστρέψει μίαν παλαιάν βρύσιν». Δυστυχώς όλες οι παλιές βρύσες της Αθήνας καταστράφηκαν και δεν διασώζεται πλέον καμία.
Η βρύση των Αέρηδων στη παλιά Αθήνα του 19ου αιώνα.
Νοτιοδυτική κρήνη, Αναπαράσταση σε περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας
Νοτιοανατολική κρήνη, Αναπαράσταση σε περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας
mikros-romios.gr
Καλλιρόη [Εννεάκρουνος] (6ος αι. π.Χ.)
Η κρήνη Καλλιρόη υπήρξε μία από τις σημαντικότερες και πιο ονομαστές κρήνες της αρχαίας Αθήνας. Στα χρόνια των Πεισιστρατιδών (δ΄ τέταρτο 6ου αι. π.Χ.) τα νερά της διοχετεύθηκαν στην περίφημη Εννεάκρουνο, που με βάση τις σωζόμενες περιγραφές αποκαθίσταται ως κατασκευή ορθογωνίου σχήματος με (μάλλον κιονοστήριχτη) πρόσοψη προς βορράν, στις πλαϊνές πλευρές της οποίας διαμορφώνονταν αβαθείς υδρομαστευτικές δεξαμενές όπου υπήρχαν οι εννέα κρουνοί εκροής των υδάτων. Η υδροδότησή της γινόταν πιθανώτατα από την ανατολική πλευρά μέσω υπόγειου πήλινου αγωγού. Η χρήση της κρήνης ήταν συνδεδεμένη όχι μόνο με τις ανάγκες υδροδότησης της πόλης, για την οποία αποτέλεσε αρδευτικό έργο υψίστης σημασίας, αλλά και με τελετές θρησκευτικού χαρακτήρα, μιας και γνωρίζουμε ότι από αυτήν έπαιρναν νερό οι κόρες της Αθήνας για το γαμικό λουτρό τους. Μολονότι δεν σώζεται στις μέρες μας, αναφέρεται κατ’ επανάληψη στην αρχαία ελληνική γραμματεία και εικάζεται ότι έχει επίσης απεικονιστεί σε δεκάδες αθηναϊκές μελανόμορφες υδρίες του 6ου αι. π.Χ., οι οποίες αναπαριστούν σκηνές με νεαρές παρθένες (ανύπαντρες κοπέλες) να αντλούν νερό από ένα κρηναίο οικοδόμημα. Ο Παυσανίας την τοποθετεί στην περιοχή της Αγοράς, πλησίον του Ελευσινίου, όμως πιο αξιόπιστες φαίνεται να είναι οι μαρτυρίες των Ηροδότου και Θουκυδίδου, σύμφωνα με τις οποίες η θέση της εντοπίζεται νοτιοανατολικά της Αγοράς, κοντά στην κοίτη του Ιλισσού ποταμού και σε απόσταση όχι μακρινή από το Ολυμπιείο, ίσως σε σημείο πίσω από την σημερινή εκκλησία της Αγ. Φωτεινής.
eie.gr
.