εκλεγόταν απευθείας από το λαό. Οι ψηφοφόροι εξέλεγαν το δημοτικό συμβούλιο, το οποίο πρότεινε τρεις υποψήφιους δημάρχους. Η τελική επιλογή γινόταν από την κυβέρνηση.

Πρώτος δήμαρχος Αθηναίων εκλέχτηκε ο Ανάργυρος Πετράκης. Αντίπαλός του ήταν ο Δημήτριος Καλλιφρονάς. Στο πρώτο δημοτικό συμβούλιο βλέπουμε ιστορικά ονόματα, όπως του Μακρυγιάννη, του Γεννάδιου, του Σκουζέ, του Γέροντα, του Μπενιζέλου και του Παλαιολόγου.

Η οικογένεια του Πετράκη καταγόταν από τη Δημητσάνα της Πελοποννήσου και ήρθε στην Αθήνα τον 17ο αιώνα. Πρώτος της οικογένειας αναφέρεται ο κληρικός Πέτρος Πετράκης, ο οποίος ανέλαβε το χτίσιμο της ομώνυμης Μονής.

Ανάργυρος Πετράκης

Η πρώτη δημοτική αρχή κλήθηκε να αντιμετωπίσει σημαντικά προβλήματα της Αθήνας, άλλα «ξεπερασμένα» στην εποχή μας και άλλα διαχρονικά… Πρώτο μέλημα, η εκκαθάριση του εδάφους από τα ερείπια -συσσωρευμένα από τις δύο πολιορκίες της Ακρόπολης, ο φωτισμός και η ύδρευση. Ο φωτισμός της πόλης εξασφαλιζόταν από περίπου 80 λαδοφάναρα του Δήμου, από τα οποία όταν είχε φεγγάρι άναβαν για λόγους οικονομίας μόνο τα 30 στις κεντρικότερες τοποθεσίες και πάντα υπήρχε ο κίνδυνος να σβήσουν όταν φυσούσε δυνατός άνεμος.

Τα πρώτα έργα που αναγγέλθηκαν ήταν η ανέγερση Δημοτικού Νοσοκομείου, η σύσταση Δημοτικής Αστυνομίας και Δημοτικών Σχολείων, ενώ ετέθη και ο θεμέλιος λίθος των τότε Ανακτόρων. Τότε έγινε και η πρώτη απογραφή του πληθυσμού της Αθήνας.

Την εποχή εκείνη λειτούργησε και το πρώτο ξενοδοχείο. Το ζεύγος Καζάλη αγόρασε ένα σπίτι, από κάποιο Τούρκο που έφυγε από την Αθήνα και άνοιξε ξενοδοχείο κοντά στην οδό Ερμού. Το γεγονός αυτό σηματοδοτεί την έναρξη της ιστορίας του τουρισμού στην πρωτεύουσα.

Η Αθήνα του 1835 διέθετε πολεοδομική επιτροπή, αποτελούμενη από επιφανείς αρχαιολόγους, όπως τον Κλεάνθη, τον Ρος και τον Σουρμελή, που, ωστόσο, άλλα εισηγούντο και άλλα γίνονταν…

sansimera.gr/

.

μεταφέρθηκε από το οικόπεδο του Αλεξάνδρου Ρίζου Ραγκαβή (Πανεπιστημίου και Ιπποκράτους). Μοναδικό επίσης, είναι το μνημείο του Αλέξανδρου Υψηλάντη, έργο του Λεωνίδα Δρόση.

Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς

Κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί, τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, πως μια εγκαταλελειμμένη περιοχή θα μετατρεπόταν, λίγα χρόνια πριν τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, σε καύχημα της πρωτεύουσας που θα συναγωνιζόταν τον Βασιλικό Κήπο και το Ζάππειο. Στην αρχή αποκαταστάθηκαν οι πρόσφυγες του περίφημου συνοικισμού Πολυγώνου, οι οποίοι είχαν καταφύγει σε πρόχειρες παράγκες σε τμήμα γης προς την περιοχή της Σχολής Ευελπίδων. Οι περισσότεροι εγκαταστάθηκαν στις προσφυγικές πολυκατοικίες που ανεγέρθηκαν στην λεωφόρο Αλεξάνδρας. Διαπλατύνθηκε η οδός Μαυρομματαίων, δεντροφυτεύτηκε η περιφερειακή οδός του, όπως και ο λόφος Φινόπουλου που απόκτησε μέχρι την κορυφή του έναν θεαματικό δρομάκι. Αργότερα δε απομακρύνθηκαν και μεταφέρθηκαν στου Γουδή η «Ιππευτική Σχολή» και το «Νοσοκομείον των Κτηνών».

Αλλά καταβλήθηκε προσπάθεια να διατηρηθεί ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του Πεδίου του Αρεως ως ιστορικού πάρκου. Έτσι, το 1937 δημιουργήθηκε η περίφημη λεωφόρος των Ηρώων του 1821 στην οποία τοποθετήθηκαν 16 προτομές, φιλοτεχνημένες από ισάριθμους γλύπτες την περίοδο 1934-37. Κατά μήκος της λεωφόρου τοποθετήθηκαν τα κατάλληλα δένδρα. Όσο για τους τιμώμενους ήρωες δεν πρέπει να κουραζόμαστε να τους γράφουμε και να τους διαβάζουμε: Δημήτριος Υψηλάντης, Κίτσος Τζαβέλλας, Πετρ. Μαυρομιχάλης, Κωνσταντίνος Κανάρης, Μάρκος Μπότσαρης, Γεώργιος Καραϊσκάκης, Ανδρέας Μιαούλης, Νικηταράς (Σταματελόπουλος), Γρηγόριος Παπαφλέσσας, Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, Παλαιών Πατρών Γερμανός, Οδυσσεύς Ανδρούτσος, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Αθανάσιος Διάκος, Μαντώ Μαυρογένους,   Δ. Παπανικολής.

http://mikros-romios.gr/

.

μάλιστα σε μόνιμες κατοικίες, άνθρωποι της πρωτοελλαδικής εποχής. Η περιήγηση στα λείψανα που άφησαν πίσω τους αυτοί οι μακρινοί μας πρόγονοι από το Παλαιό Φάληρο ώς τα Αστέρια της Γλυφάδας είναι πλέον δυνατή μετά το πλήθος των ευρημάτων που ήρθαν στο φως με την ευκαιρία διαφόρων έργων τα τελευταία χρόνια.

Με οδηγό τον περιηγητή Παυσανία, ο οποίος περιγράφει το τοπίο που αντίκρισε βγαίνοντας από τον Πειραιά στα μέσα του 2ου μ.Χ. αιώνα., αλλά και τον Στράβωνα, έναν αιώνα νωρίτερα, η αρχαιολόγος Ντίνα Καζά, υπεύθυνη των ανασκαφών αυτής της περιοχής, αναγνώρισε οικίες, δρόμους, ιερά και μνημεία, ανθρώπινες δραστηριότητες, συνήθειες, λατρείες, έθιμα και παραδόσεις.

Νεκροταφείο στο Μετρό Αργυρούπολης Επειτα από 28 χρόνια ανασκαφικής έρευνας με την ΚΣΤ' Εφορεία Αρχαιοτήτων (1983-2011), η κ. Καζά είναι σε θέση να αφηγηθεί τη διαχρονική ιστορία του δυτικού παραλιακού μετώπου της Αττικής, πράγμα που θα κάνει τη Δευτέρα (31/3), 6 μ.μ., στις διαλέξεις των Φίλων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου (Τοσίτσα 1).

Θα ξεναγήσει το κοινό νοερά ξεκινώντας από το Φάληρο, θα ακολουθήσει την πορεία των περιηγητών με ενδιάμεσες στάσεις στις σημαντικότερες αρχαιολογικές και ιστορικές θέσεις και σε εντυπωσιακά ευρήματα, πολλά από τα οποία έχουν διατηρηθεί ορατά, όπως η ίδια επισημαίνει.

Πάντως, εκεί όπου βρίσκονται σήμερα οι δήμοι Παλαιού Φαλήρου, Αλίμου, Ελληνικού-Αργυρούπολης και Γλυφάδας, στην αρχαιότητα είχαν αναπτυχθεί με την ίδια ακριβώς ακολουθία οι αττικοί δήμοι του Φαλήρου, του Αλιμούντος, του Ευωνύμου και της Αιξωνής. Μάρτυρας, ο Στράβωνας που γράφει: «Μετά δε τον Πειραιά, Φαληρείς δήμος εν τη εφεξής παραλία. Είθ' Αλιμούσιοι, Αιξωνείς, Αλαιείς Αιξωνικοί... και κατά τους Αιξωνέας δ' εστίν Υδρούσσα» (Στρ. ΙΧ 398).

Προϊστορικός περίβολος στα Αστέρια Γλυφάδας Ποιος ήταν όμως ο δήμος του Ευωνύμου που δεν αναφέρεται από τους περιηγητές; «Κατείχε ενδότερη θέση δεξιά και αριστερά της σημερινής λεωφόρου Βουλιαγμένης και περιλαμβάνει ένα μέρος από το σύγχρονο δήμο της Ηλιουπόλεως», σύμφωνα με την κ. Καζά. «Οι αρχαίοι αττικοί δήμοι που διαμορφώθηκαν στα τέλη του 6ου αι. π.Χ. στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων του Κλεισθένη, αποτέλεσαν συνέχεια προγενέστερων εγκαταστάσεων που ανάγονται στα προϊστορικά χρόνια.

Αγγεία από αποθέτη Πρωτοελλαδικού νεκροταφείου στα Αστέρια Γλυφάδας Κι αυτό προκύπτει γιατί στην περιοχή του Αλίμου και της Γλυφάδας βρέθηκαν ίχνη κατοίκησης από τα τέλη της 4ης και καθ' όλη τη διάρκεια της 3ης χιλιετίας π.Χ., ενώ πενιχρά στοιχεία αυτών των εποχών δεν λείπουν και από το Ελληνικό». Κάτι που σημαίνει ότι μπορούν να «σκοντάψουν» σε αρχαία όσοι επιθυμούν να αξιοποιήσουν με νέα κτήρια την περιοχή του παλαιού αεροδρομίου.

Πρωτοελλαδικά και μεσοελλαδικά λείψανα έχουν βρεθεί από τον Αγιο Κοσμά, το Κοντοπήγαδο Αλίμου μέχρι και τα Αστέρια της Γλυφάδας, ενώ κατά τα μυκηναϊκά χρόνια από τον 14ο έως τον 12ο αι. π.Χ. κατοικούνταν το Φάληρο, τα Λουτρά Αλίμου, ο Αγιος Κοσμάς και η Αλυκή Γλυφάδας-Βούλας.

Ηταν επίσης σε χρήση η ακτή του φαληρικού λιμένα στο Δέλτα Φαλήρου, ενώ στο Κοντοπήγαδο εκτός από τα οικιστικά συγκροτήματα βρέθηκαν και εργαστήρια κατεργασίας λιναριού, ψαθοπλεκτικής, καλαθοπλεκτικής και παραγωγής κεραμικών. Το ενδιαφέρον είναι ότι το Φάληρο, ο Αγιος Κοσμάς και το Κοντοπήγαδο είχαν αναπτύξει σχέση και εξάρτηση (13ο και 12ο αι. π.Χ.) με την εξουσία των Αθηνών. Η Ακρόπολη φαίνεται πως διαχειριζόταν την παραγωγή και διακίνηση των προϊόντων τους μέσω του φαληρικού λιμένα.

Οστεοδόχος κάλπη από την Αεροπορική Βάση Ελληνικού Τα χρόνια που ακολούθησαν (από τον 8ο-4ο αι. π.Χ.) οι ίδιες περιοχές συνέχισαν να κατοικούνται όπως αποδεικνύουν τα μεγάλα νεκροταφεία που έχουν ανασκαφεί στο Δέλτα Φαλήρου, στον Αλιμο (κτήμα Γερουλάνου, πλατεία Παναγούλη, άλλα οικόπεδα), στην Αργυρούπολη και το Ελληνικό (αμαξοστάσιο του Τραμ, Αεροπορική Βάση, σταθμός του Μετρό Αργυρούπολης, πλατεία Λευκωσίας Αργυρούπολης κ.ά.). Ανεπτυγμένο ήταν και το οδικό δίκτυο. Βασικοί οδικοί άξονες, ήταν η αστική οδός και η παραλιακή που συνέδεαν το άστυ, τον Πειραιά και το Φάληρο με τη μεταλλοφόρο Λαυρεωτική και το Σούνιο.

Στα κλασικά χρόνια ήταν πολύ καλά οργανωμένοι οι δήμοι. Κάθε δήμος διέθετε δικά του ιερά όπως και το δικό του δημοτικό θέατρο. Στον σημερινό Αλιμο η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως το θέατρο του Ευωνύμου και του Αλιμούντος. Το θέατρο της Αιξωνής, όμως, που μαρτυρείται επιγραφικά, δεν έχει ακόμη εντοπιστεί. Οσο για τους ναούς και τα ιερά των τεσσάρων δήμων που μαρτυρούνται φιλολογικά, η κ. Καζά υποστηρίζει ότι «γνωρίζουμε τη θέση του Θεσμοφορίου του Αλιμούντος, ενώ οι ναοί και τα ιερά του Φαλήρου που αναφέρει ο Παυσανίας, όπως και αυτά των άλλων δήμων δεν έχουν εντοπισθεί.

»Η θεμελίωση ενός κτηρίου μικρών διαστάσεων εντός του Εθνικού Αθλητικού Κέντρου του Αγίου Κοσμά ίσως ανήκει σε μικρό ναό, άγνωστης θεότητας. Το Ακρωτήρι του Αγίου Κοσμά, ως γνωστόν από τα τέλη του 19ου αιώνα έχει ταυτιστεί με την Κωλιάδα των αρχαίων, αν και τελευταία επανεξετάζεται το θέμα της συγκεκριμένης ταύτισης, χωρίς όμως να υπάρχουν ανασκαφικά στοιχεία που θα έλυναν διά παντός το ζήτημα». Αυτό σημαίνει πως οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει τον κορμό. Η συνέχιση της μελέτης θα προσθέσει και τα φύλλα.

Ελευθεροτυπία

.

κλοπές είναι καθημερινές. Εδώ είναι πιο ασφαλή τα πράγματα. Η λεωφόρος Ποσειδώνος έχει κίνηση όλο το 24ωρο. Μάθαμε να νανουριζόμαστε με τον ήχο των αυτοκινήτων" δήλωσε στην εφημερίδα "Ελεύθερος Τύπος".

"Όταν έμεινα άστεγος αρχικά ζούσα στο Μοναστηράκι, ώσπου μου έκλεψαν τα λίγα πράγματα μου. Τότε εγκαταστάθηκα στην παραλιακή για δύο λόγους: ασφάλεια και πρόσβαση σε νερό" επεσήμανε ο 40χρονος Χένρικ από την Πολωνία,προσθέτοντας ότι καθημερινά κάνει μπάνιο στις ντουζιέρες της παραλίας και πλένει τα ρούχα του ενώ ακόμα και οι κάτοικοι είναι φιλικοί απέναντι του και συχνά περιμένουν υπομονετικά να τελειώσει το μπάνιο του για να χρησιμοποιήσουν το ντους.

Η υπεύθυνη του προγράμματος στήριξης αστέγων της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης Κλίμακα, Άντα Αλαμάνου, εξήγησε: "Πλέον στο κέντρο έχουν μείνει μόνο άστεγοι που είναι χρήστες ναρκωτικών. Οι υπόλοιποι αναζητούν καταφύγιο σε πιο ασφαλείς περιοχές που έχουν κοντά συσσίτιο του Δήμου ή της εκκλησίας".
.

(έως παμπάλαιες) φωτογραφίες των κεντρικότερων δρόμων της πόλης μέσα από τα album-θησαυρούς που συγκέντρωσε η σελίδα «Η Αθήνα μέσα στον χρόνο» και ψάχνουμε… ομοιότητες και διαφορές.

*Ερμού

Σε αυτό το ντοκουμέντο των αδερφών Ρωμαΐδη από το 1890, βλέπουμε την Ερμού όπως ήταν πάνω από έναν αιώνα πριν, ενώ διακρίνονται καθαρά μέσα από τις φυλλωσιές τα ξενοδοχεία Victoria και Grand Hotel d’ Angleterre.

*Αιόλου

Ήσυχη και με καθαρά κτίρια, η οδός Αιόλου είναι εδώ φωτογραφημένη στις αρχές του περασμένου αιώνα – διακρίνεται δεξιά το Μέγαρο Μελά, στην συμβολή Αιόλου και Κρατίνου που σχεδίασε ο Ερνέστος Τσίλερ το 1874.

*Πανεπιστημίου

Βρισκόμαστε στα τέλη της δεκαετίας του ’40, και τα αρκετά στρατιωτικά οχήματα που διακρίνονται στη φωτογραφία αποτελούν «ίχνη» του εμφυλίου – η φωτό προέρχεται από την ομάδα "Παλιές φωτογραφίες της Αθήνας, Αττική - Old photos from Athens, Attiki".

*Σταδίου

Κοντά στα Χαυτεία, εδώ βλέπετε την γιορτινή Αθήνα, που περιμένει την έλευση του 1961 με την οδό Σταδίου ολόφωτη, όπως θα φαινόταν αν στεκόταν κάποιος στην Ομόνοια. (φωτό: Κώστας Μπαλάφας, από τα αρχεία Μπενάκη).

*Φωκίωνος Νέγρη

Κατάφυτη, ήσυχη και κομψή, η Φωκίωνος Νέγρη συναντά σε αυτή τη φωτογραφία του 1964 την οδό Δροσοπούλου.

*Λεωφόρος Κηφισίας

Αναγνωρίζετε αυτή την διάσημη συμβολή; Πρόκειται για την γωνία των λεωφόρων Κηφισίας και Αλεξάνδρας, όπως έμοιαζε το 1937. Πίσω βλέπουμε τον Λυκαβηττό, στον δρόμο περνά το τραμ, ενώ στο πάρκο τα καφενεία έχουν απλώσει υπαίθρια τραπεζάκια. (από την Νεοελληνική Ιστορική Συλλογή Κωνσταντίνου Τρίπου – Φωτογραφικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη)

*Ιερά Οδός

Αν στεκόσασταν στην οδό Πειραιώς το 1937, αυτό το σκηνικό θα αντικρίζατε: Είναι η Ιερά Οδός δεξιά, στο σημείο όπου λειτουργούσε ακόμα το εργοστάσιο του Φωταερίου, ενώ εκεί στηνόταν και η Λαχαναγορά, που αργότερα μεταφέρθηκε στου Ρέντη.

*Δεξαμενή

Η ακριβοθώρητη περιοχή του αθηναϊκού κέντρου δεν ήταν πάντα όπως μοιάζει σήμερα: Στις αρχές του περασμένου αιώνα, η πλατεία Δεξαμενής (τότε απλώς Δεξαμενή) ήταν ένας χωματόδρομος με φόντο τον Λυκαβηττό.

*Νίκης

Μια ανάσα από το Σύνταγμα, η οδός Νίκης πριν από έναν αιώνα και κάτι δεν θύμιζε σε τίποτα τη σημερινή… downtown Αθήνα. Ήταν ένας πλατύς δρόμος, με αρχοντικές μονοκατοικίες και… γαϊδαράκους έξω από τις πόρτες τους. (η φωτό αναρτήθηκε από τον Θεόδωρο Μεταλληνό).

*Ιπποκράτους

Βλέπετε εδώ τη συμβολή Ιπποκράτους και λεωφόρου Αλεξάνδρας – εκεί που δηλαδή σήμερα υπάρχουν πολυκατοικίες, δημόσιες υπηρεσίες και internet café, αλλά το 1958 υπήρχαν οι «ξέναι γλώσσαι», τα ρετρό λεωφορειάκια, τα τρίκυκλα και σπίτια με μπαλκόνια, ενώ τα φανάρια έλαμπαν διά της απουσίας τους.

(φωτό από Situasionist Kati)

Πηγή: www.in2life.gr

.

περίοδος του Κριμαϊκού πολέμου και η Ρωσική Αυτοκρατορία πολεμούσε εναντίον της Βρετανίας, της  Γαλλίας και της  Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Η παραμονή των ξένων στον Πειραιά δεν έφερε μόνο πολιτική ταπείνωση και πίεση, αλλά και χολέρα. Μια φονική επιδημία που εξαπλώθηκε και στην Αθήνα.

Οι πρώτοι θάνατοι και η εξάπλωση της χολέρας

Τα πρώτα κρούσματα της ασθένειας εμφανίστηκαν στον Πειραιά τον Ιούνιο, σε μέλη του αγγλογαλλικού πληρώματος. Για το λόγο αυτό, η συγκεκριμένη επιδημία ονομάστηκε «η Ξένη του 1854»

Τόσο οι ξένοι, όσο και οι ντόπιοι της περιοχής, αρχικά υποτίμησαν την αρρώστια. Ο Γάλλος διοικητής Μπαρμπιέ ντε Τινάν, δεν ενέκρινε τη δημιουργία ειδικής ζώνης που θα απέκλειε τον Πειραιά από τη Αθήνα. Οι τοπικές αρχές αδράνησαν. Μόνο όταν έγιναν γνωστοί οι πρώτοι θάνατοι, ο Πειραιάς τέθηκε σε καραντίνα. Ο πρώτος θάνατος που καταγράφηκε ήταν μιας 30χρονης γυναίκας που ήταν εργάτρια.

Ο δήμαρχος Πειραιά, Πέτρος Σκυλίτσης παύθηκε από τα καθήκοντά του, καθώς δεν αντιμετώπισε άμεσα τη φονική χολέρα. Οι αρχές στην Αθήνα τέθηκαν σε επιφυλακή. Κύριο μέλημά τους ήταν να αποφύγουν τη μετάδοση της αρρώστιας στην πόλη. Το έργο που είχαν αναλάβει ήταν πολύ δύσκολο, γιατί οι ξένοι στρατιώτες έσπαγαν τον αποκλεισμό του Πειραιά και επισκέπτονταν την Αθήνα.

Οι Πειραιώτες εγκατέλειπαν μαζικά τα σπίτια τους για να μην κολλήσουν τη χολέρα. Οι περισσότεροι κατέφυγαν στα νησιά του Αργοσαρωνικού, ενώ οι πιο πλούσιοι έφτασαν μέχρι τη Σύρο και το Ναύπλιο. Η πρώτη φάση της εξάπλωσης περιορίστηκε στον Πειραιά και διήρκεσε μέχρι τον Αύγουστο του 1854, οπότε επανήλθε και η επικοινωνία Αθήνας- Πειραιά.

 

Η χολέρα φτάνει στην Αθήνα

Δεν είναι σαφές πώς έφτασε η ασθένεια στην Αθήνα. Το επικρατέστερο σενάριο είναι ότι τα πρώτα θύματα ήταν δύο πλύστρες στις οποίες δόθηκαν τα ρούχα ενός ασθενούς από τη Σύρο που είχε χάσει τη ζωή του από τη χολέρα.

Τα ρούχα είχαν σταλεί στους συγγενείς του ως ενθύμιο, οι οποίοι τα έδωσαν στις άτυχες γυναίκες για να τα πλύνουν. Πάντως επισήμως το πρώτο καταγεγραμμένο κρούσμα στην Αθήνα, σημειώθηκε στα τέλη Σεπτεμβρίου σε μια γυναίκα που κατοικούσε στην οδό Λυσικράτους. Μετά από 15 μέρες η επιδημία θέριζε τους Αθηναίους

Η αντίδραση των αρχών και της εκκλησίας και των κατοίκων της Αθήνας

Εκτός από τα νοσοκομεία, οι γιατροί έκαναν βάρδια και στα αστυνομικά τμήματα της πόλης για να ελέγχουν και να καταγράφουν τα νέα κρούσματα. Τα σχολεία έκλεισαν. Οι αρχές έβαλαν λουκέτο και στα καταστήματα όπου μπορούσε να επικρατήσει «συνωστισμός» όπως μαγειρεία και  οινοπωλεία.

Λήφθηκαν ειδικά μέτρα για τον καθαρισμό των αγορών (κρεοπωλείων, οπωροπωλείων), που θεωρούνταν εστίες μόλυνσης. Οι ειδικοί συμβούλευαν τον κόσμο να αποφεύγει το κρύο, τον αέρα και την υγρασία, καθώς συντελούσαν στην επιδείνωση της χολέρας.

Οι περισσότεροι Αθηναίοι αντιμετώπισαν την επιδημία με τον ίδιο τρόπο με τους Πειραιώτες. Με τη μαζική φυγή. Τα χωριά του Αμαρουσίου, η Κηφισιά, η Χασιά και τα Καλύβια ήταν οι πιο δημοφιλείς σωτήριοι προορισμοί. Η εκκλησία που πίστευε ότι η χολέρα προέκυπτε λόγω της απομάκρυνσης του ανθρώπου από τον λόγο του Θεού, συνέστησε τη μετάνοια σαν τρόπο αντιμετώπισης. Πολλοί ιερωμένοι έκαναν  λιτανείες και προσευχές για να σωθεί ο κόσμος.

Η επιδημία σταμάτησε τον Δεκέμβριο του 1854. Υπολογίζεται ότι συνολικά σε Αθήνα και Πειραιά έχασαν τη ζωή τους περίπου 3.000 άνθρωποι. Ανάμεσά τους και οι Γεώργιος Γεννάδιος και Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος, που ήταν ιδρυτικά μέλη της Φιλικής Εταιρίας.

mixanitouxronou.gr

.

την εφημερίδα «Εθνος του Σαββάτου» όταν πριν ένα χρόνο η αρμοδιότητα διαχείρισης των περιπτέρων πέρασε στους ΟΤΑ, το δημοτικό συμβούλιο του δήμου Αθηναίων, αποφάσισε την κατεδάφιση εκείνων που έχουν εγκαταλειφθεί (είτε λόγω κρίσης, είτε λόγω θανάτου του ιδιοκτήτη τους) και ταυτόχρονα έχει ξεκαθαριστεί το ιδιοκτησιακό τους καθεστώς. Αυτά υπολογίζονται σε περίπου 300.

Ηδη έχουν γκρεμιστεί 90 κιόσκια  που βρίσκονται  σε στενά πεζοδρόμια, σε κεντρικούς δρόμους, εμποδίζοντας την κίνηση των πεζών και είχαν καταστεί εστία μόλυνσης και φυσικά... έπεται συνέχεια. Πρόσφατα έγινε η απομάκρυνση περιπτέρων από τη Σταδίου, την Αχαρνών και την Πατησίων.

Συνολικά στους δρόμους της Αθήνας βρίσκονται 1.080 περίπτερα, εκ των οποίων τα 500 είναι κλειστά. Κάποια από αυτά που γκρεμίστηκαν ή θα γκρεμιστούν το επόμενο διάστημα θα αντικατασταθούν και ο δήμος θα βγάλει σε πλειστηριασμό τις άδειες.

Η κρίση και η φορολογία έφερε τα λουκέτα

Εκτός από την κρίση, τα περίπτερα πλήττει όπως αναφέρει ο πρόεδρος του συνδικάτου επαγγελματιών περιπτερούχων, καπνοπωλών και ψιλικών Αττικής, Γ. Δούκας στην εφημρείδα «Εθνος του Σαββάτου» και η βαριά φορολογία στα καπνικά προϊόντα, ενώ τη χαριστική βολή αναμένεται να δώσει η ρύθμιση που προωθείται για απελευθέρωση της πώλησης των καπνικών προϊόντων, τα οποία μέχρι σήμερα πωλούντνα μόνο σε περίπτερα και καπνοπωλεία.

γλυπτικό διάκοσμο του Ζαππείου μέγα είναι το πλήθος των ανακριβειών που αναπαράγονται και μεταφέρονται επί δεκαετίες και από δημοσίευμα σε δημοσίευμα.

Γράφει ο Ελευθέριος Σκιαδάς

Κυρίως για τους χρόνους δημιουργίας και τοποθέτησης διάφορων γλυπτών στην περιοχή, γεγονός το οποίο μάλλον οφείλεται στις δυσπρόσιτες πηγές. Πάντως το σύνολο των έργων που αφορά στη νεότερη γλυπτική τέχνη και φιλοξενείται στους χώρους του Ζαππείου αποτελεί μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης, το οποίο διαφυλάχθηκε με επιμέλεια. Επίσης, επιτυχής υπήρξε η διαχρονική χωροθέτηση των γλυπτών, γεγονός που συνέβαλε αφενός στην ανάδειξή τους και αφετέρου στην αποφυγή βανδαλισμών.
H νεοελληνική γλυπτική εμφανίστηκε, αρχικά, ως τέχνη διακοσμητική για τα λαμπρά δημόσια οικοδομήματα, ό,τι θα ονομάζαμε με τους όρους της αρχαίας τέχνης ως αρχιτεκτονικά γλυπτά. Η οικοδόμηση πολλών νέων Μεγάρων, η αναβίωση του παρελθόντος της κλασικής Αθήνας, η αφθονία μαρμάρων (Τηνιακών, Πεντελικών), η εισαγωγή μαθήματος Γλυπτικής στο Πολυτεχνείο, καθώς και το καθολικό αίτημα των πολιτών για δημιουργία γλυπτών ώθησαν στη διαμόρφωση και την έξαρση του Νεοκλασικισμού στη γλυπτική τέχνη.
Έτσι, και για τον νέο χώρο του Ζαππείου έφθαναν στην Επιτροπή Ολυμπίων και Κληροδοτημάτων πλήθος αιτημάτων, που αφορούσαν στην κατασκευή γλυπτών, όπως εκείνα των αγαλματοποιών Φιλιππότη και Βιτάλη (1875). Προϊόντος του χρόνου, ακολούθησαν κι άλλα, όπως του μαθητή τότε του Πολυτεχνείου Γ. Ξενάκη για άγαλμα του Ερμή, του Πανεπιστημίου, για να στηθεί ο ανδριάντας του Γλάδστωνος, του Ν. Κωτσάκη για μνημείο προς τιμήν τριών φιλελλήνων στη μεγάλη του Ζαππείου δεντροστοιχία, του Στρατάρχου Μαιζόν, του Στρατηγού Φαβριέ και του Ναυάρχου Δεριγνύ.
Οι ανδριάντες είναι τα γλυπτά, που έλκουν ευθύς εξ αρχής το βλέμμα του θεατή και εντυπωσιάζουν. Με τον όρο αυτόν δηλώνονται αγάλματα ενδόξων ανδρών (από εκεί και η ετυμολογία της λέξης), τα οποία ως προς την κατασκευή τους είναι ολόσωμα και ολόγλυφα. Το μάρμαρο, δηλαδή, από το οποίο προήλθαν, έχει σμιλευθεί από όλες τις πλευρές, ώστε να αποδοθεί πλήρως η μορφή του ανδρός. Στον ευρύτερο χώρο του Ζαππείου, έχουν κατασκευαστεί και τοποθετηθεί συνολικά πέντε τέτοια γλυπτά. Των ίδιων των ευεργετών, Ευ. και Κων. Ζάππα, του Ιω. Βαρβάκη, του Γ. Καραϊσκάκη και του Λόρδου Βύρωνα. Σήμερα περιοριζόμαστε στην περίπτωση του ανδριάντα του Ιωάννη Βαρβάκη (1872), ο οποίος βρίσκεται στη δυτική πλευρά της παρόδου, που οδηγεί από τη λεωφόρο Αμαλίας στο χώρο του Ζαππείου. Φιλοτεχνήθηκε από τον κλασικιστή γλύπτη και καθηγητή του Πολυτεχνείου Λεωνίδα Δρόση ύστερα από διαγωνισμό που είχε προκηρύξει η ελληνική κυβέρνηση, αντί του ποσού των 85.000 δραχμών. Στη θέση όπου βρίσκεται σήμερα μεταφέρθηκε το 1888, με την ευκαιρία της μετακομιδής των οστών του Βαρβάκη από τη Ζάκυνθο. Κατά την αρχική σύλληψη της ιδέας, δεν είχαν κατάσκευαστεί οι τέσσερις γυναικείες γωνιακές μορφές, που προστέθηκαν κατά τη φάση της μεταφοράς από τον μαθητή του Δρόση, Γ. Ξενάκη.
Σύμφωνα με όσα αναφέρει η Ζ. Αντωνοπούλου τυπολογικά, ο ανδριάντας μιμείται διαδεδομένο τύπο της ευρωπαϊκής γλυπτικής του 19ου αι. σύμφωνα με τον οποίο η κεντρική μορφή βρίσκεται στο μέσον, επάνω σε ψηλό βαθμιδωτό βάθρο. Αποδίδεται όρθιος σε στάση μνημειακή και επιβλητική, με το αριστερό πόδι σε προβολή και το σώμα στραμμένο ελαφρά προς τα αριστερά. Το αριστερό χέρι είναι στη μέση, ενώ στο δεξί κρατά τη διαθήκη, με την οποία δώρισε την περιουσία του στο ελληνικό κράτος. Το βλέμμα κοιτάζει μακριά. Στην επιβλητικότητα της μορφής συμβάλλει και ο μανδύας, που περιβάλλει το σώμα.
Οι γυναικείες μορφές στις γωνίες, που φιλοτέχνησε ο Γ. Ξενάκης, είναι σίγουρο ότι συμβολίζουν πτυχές της ζωής και του έργου του Βαρβάκη. Διχογνωμία όμως υπάρχει σε περαιτέρω ταυτίσεις. Πολλοί μελετητές δέχονται ότι συμβολίζουν την Ελευθερία, τη Ναυτιλία, την Τέχνη και την Βιομηχανία. Άλλοι πάλι δέχονται τις δύο από αυτές ως προσωποποιήσεις της Ιστορίας και της Τέχνης. Η Ελευθερία αναγνωρίζεται εύκολα από το σπαθί και τη λυμένη αλυσίδα κάτω από τα πόδια της. Τα σύνεργα γραφής, πάλι, ο πηλός και η στάση του σώματος των υπολοίπων μορφών μας κάνει να θεωρούμε πιθανότερη την εκδοχή της δεύτερης ομάδας μελετητών. Επιγραφή στην εμπρόσθια όψη του βάθρου δίδει την ταυτότητα του ανδρός: ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΝΔΡΕΟΥ/ ΒΑΡΒΑΚΗΣ/ ΕΓΕΝΝΗΘΗ ΕΝ ΤΗ ΝΗΣΩ ΨΑΡΩΝ/ ΤΩ ΑΨΝ/ ΕΤΕΛΕΥΤΗΣΕΝ ΕΝ ΖΑΚΥΝΘΩ/ ΤΩ ΑΩΚΕ. Στη δεξιά όψη του βάθρου έχει γραφεί αφιερωματική επιγραφή σε δωρική διάλεκτο: ΒΑΡΒΑΚΗΝ ΠΑΡΟΔΙΤΑ ΟΡΑΣ ΨΥΡΙΗΣ ΚΛΥΤΟΝ ΟΖΟΝ/ ΟΝ ΜΕΓΑ ΤΙΕΣΚΕΝ ΚΟΙΡΑΝΟΣ ΕΥΡΥΜΕΔΩΝ/ ΡΩΣΩΝ ΗΝ ΔΙΑ ΙΔΜΟΣΥΝΗΝ ΠΟΛΕΜΗΙΑ Τ’ ΕΡΓΑ/ ΠΟΛΛΑΚΙ ΔΥΣΜΕΝΕΑΣ ΤΡΕΨΑΤΟ ΜΑΡΝΑΜΕΝΟΣ/ ΠΟΛΛΑ ΔΕ ΠΑΤΡΗ ΕΗ ΜΑΛΑ ΚΑΛΑ ΚΑΙ ΕΣΘΛΑ ΤΕ/ ΤΩ Ρ’ ΑΓΑΘΗΝ ΜΝΗΣΤΙΝ ΚΑΛΛΙΠΕΝ ΟΙΣΙ ΦΙ/ ενώ τέλος στην δεξιά αναγράφεται ο αναθέτης και ο ανάδοχος γλύπτης ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ/ ΑΡΙΣΤΕΙΔΟΥ ΠΑΠΠΟΥΔΩΦ/ ΠΡΟΕΔΡΟΥ/ ΒΑΡΒΑΚΕΙΟΥ ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑΤΟΣ/ ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΔΡΟΣΗΣ ΕΠΟΙΕΙ.

http://mikros-romios.gr/

.

δήμαρχος Αθηναίων Γ. Καμίνης και επανέλαβε τις θέσεις του για τον ρόλο της Χρυσής Αυγής, λέγοντας ότι «ο δήμος πρώτος έμπρακτα αντιμετώπισε το νεοναζιστικό μόρφωμα» και σημείωσε ότι «θα πορευτεί ψύχραιμα και αταλάντευτα στην βάση της νομιμότητας».  

Εξάλλου, ο υποψήφιος δήμαρχος Γ. Σακελλαρίδης, με ανακοίνωσή του, δήλωσε ότι «η δημοκρατική Αθήνα πρέπει να καταδικάσει την επίθεση φασιστών σε συνεργεία του δήμου Αθηναίων που έκαναν εργασίες ανακατασκευής στην παιδική χαρά». Κάλεσε «τους κατοίκους σε όλες τις γειτονιές να απομονώσουν τα εγκληματικά φασιστικά και ρατσιστικά στοιχεία» και «να αγωνισθούν για μια πόλη δημοκρατική, ανεκτική, φιλική και ασφαλή για όλους τους κατοίκους της».   Και κατέληξε: «Όσο γι΄ αυτούς που επένδυσαν κατά το παρελθόν στη θεωρία των «δυο άκρων» συμψηφίζοντας τις ναζιστικές ομάδες με κινήματα και κοινωνικές πρωτοβουλίες αλληλεγγύης, τους προτείνουμε να αναλογιστούν πόση βοήθεια προσέφεραν στις ακροδεξιές ομάδες με την υποκριτική αυτή τακτική».  

efsyn.gr

.

προγράμματος «Καλύτερη Ζωή», σε συνεργασία με τις δημοτικές βιβλιοθήκες της κάθε περιοχής και με αφορμή τη σειρά δράσεων «Ταξίδι προς το Κέντρο Πολιτισμού του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος».

Η καταγραφή έγινε σε διάστημα τριών μηνών, από τον Δεκέμβριο του 2013 ως τον Φεβρουάριο του 2014, και είχε δύο σκέλη. Στο πρώτο σκέλος οι πολίτες συμμετείχαν σε ποικίλες δραστηριότητες με αφετηρία ένα πάρκο της περιοχής τους. Για παράδειγμα, η Δημοτική Βιβλιοθήκη Χαλανδρίου διοργάνωσε μάθημα γιόγκα σε πάρκο της περιοχής, ενώ η Δημοτική Βιβλιοθήκη Κερατσινίου-Δραπετσώνας και η Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηλιούπολης συντόνισαν δενδροφύτευση.

Στο δεύτερο σκέλος οι περίπου 400 πολίτες χωρίστηκαν σε ομάδες και κλήθηκαν να ανακαλύψουν ξανά το πράσινο της περιοχής τους, να περιηγηθούν σε χώρους πρασίνου και να καταγράψουν τα προβλήματα που οι χώροι αντιμετωπίζουν και τις παρεμβάσεις που μπορούν να γίνουν. Συνολικά καταγράφηκαν 50 από τους πιο δημοφιλείς και επισκέψιμους χώρους πρασίνου στην Ηλιούπολη, το Κερατσίνι, το Χαϊδάρι και το Χαλάνδρι.

«Τα αποτέλεσμα των καταγραφών θα σταλούν στις Αρχές που έχουν την ευθύνη συντήρησης των χώρων πρασίνου και θα αναρτηθούν στο δικτυακό τόπο kalyterizoi.gr σε μια προσπάθεια να ευαισθητοποιήσουμε για την κατάσταση που επικρατεί και να παροτρύνουμε την ανάληψη βελτιωτικών πράξεων σε τοπικό επίπεδο», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Αχιλλέας Πληθάρας, υπεύθυνος του προγράμματος «Καλύτερη Ζωή» του «WWF Ελλάς».

Στο πλαίσιο αυτό, επόμενος στόχος του «WWF», όπως αποκαλύπτει ο κ. Πληθάρας, είναι να δημιουργηθεί εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα, όπου οι πολίτες θα μπορούν να καταχωρούν και να αξιολογούν τους χώρους πρασίνου σε όλη την Ελλάδα.

Τα αποτελέσματα της καταγραφής

Από την καταγραφή στους τέσσερις δήμους της Αττικής προέκυψε, μεταξύ άλλων, ότι όλοι οι καταγεγραμμένοι χώροι χρήζουν βελτιώσεων, άλλοτε μικρών και άλλοτε μεγάλων. Στην κλίμακα από το 1 (άριστη κατάσταση) έως το 5 (χείριστη κατάσταση), οι χώροι βαθμολογήθηκαν κυρίως με 2 ή 3 (καλή έως μέτρια κατάσταση).

Ενδεικτικά, στις χειρότερες θέσεις μεταξύ των χώρων που καταγράφηκαν βρίσκεται ο χώρος πρασίνου στο τμήμα της Ρεματιάς Χαλανδρίου, μεταξύ των οδών Παπαρρηγοπούλου και Λεβαδειάς, όπου δεν υπάρχει πρόσβαση παρά μόνο «σπάνια για θαρραλέους περιπατητές» και όπου διαπιστώνεται η παντελής εγκατάλειψη του χώρου από το δήμο, με την ελλιπή συντήρηση, την παράνομη στάθμευση και τις καταπατήσεις από παρόχθιους ιδιοκτήτες να κυριαρχούν.

Αντίθετα, πολύ υψηλή βαθμολογία έλαβε η πλατεία Στέφανου Σαράφη στο Κερατσίνι, που είναι εύκολα προσβάσιμη και σε μια περιοχή με λίγους χώρους πρασίνου και όπου σημειώνονται λίγα προβλήματα φύλαξης και καθαριότητας.

Σχεδόν στο σύνολο των χώρων εντοπίστηκαν προβλήματα σχετικά με την ελλιπή συντήρηση του πρασίνου και των υποδομών, την απουσία χώρων υγιεινής, την ανεπαρκή πρόβλεψη για χρήση των χώρων πρασίνου από ΑμεΑ και την απουσία σήμανσης στα πάρκα. Επίσης, διαπιστώθηκε ότι η μεγάλη πλειονότητα των παιδικών χαρών που βρίσκονται σε πάρκα ή γειτνιάζουν με αυτά παρουσιάζουν προβλήματα, μικρά ή μεγάλα. Εντοπίστηκαν μάλιστα περιπτώσεις όπου η εγκατάλειψη είναι τέτοια που υπάρχουν σοβαροί κίνδυνοι για τα παιδιά.

Μεγάλη είναι η εγκατάλειψη και στα σημεία που φιλοξενούν σιντριβάνια, τεχνητές λίμνες και άλλα στοιχεία νερού, με κάποια σημεία να αποτελούν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία.

Εκτός από τις ευθύνες των δημοτικών αρχών, οι συμμετέχοντες διαπίστωσαν ότι οι ίδιοι οι συμπολίτες τους ευθύνονται για ορισμένα από τα προβλήματα των χώρων πρασίνου, όπως τα απορρίμματα και οι ακαθαρσίες ζώων.

Στις προτάσεις που διατύπωσαν οι πολίτες προς τις τοπικές Αρχές συγκαταλέγονται η καλύτερη καθαριότητα, η βελτίωση των εγκαταστάσεων, η δημιουργία χώρων ανάπαυσης, η τοποθέτηση περισσότερων φυτών, η διάνοιξη πεζόδρομων, η περίφραξη, αλλά και η δημιουργία χώρων για αθλητικές δραστηριότητες και η τοποθέτηση επιδαπέδιων παιχνιδιών.

Για τους επισκέπτες, οι καταγραφείς υπογραμμίζουν ότι πρέπει να μαζεύουν τις ακαθαρσίες των σκύλων τους, να καθαρίζουν τα πάρκα, να αναφέρουν τις ελλείψεις και τις ζημιές στους αρμόδιους και να δείχνουν σεβασμό στο χώρο.

Το πρόγραμμα «Καλύτερη Ζωή» που υλοποιεί το «WWF Ελλάς» με την υποστήριξη του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» στοχεύει μέσω ενημερωτικών δράσεων στην ευαισθητοποίηση της ελληνικής κοινωνίας, προκειμένου οι πολίτες να αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους και να συμβάλουν στη μείωση του οικολογικού αποτυπώματος της χώρας.

Ποντίκι

.

πάντα μαζί τον φωτογράφο τους και δίνουν ραντεβού σε περιοχές – άβατο του ευρύτερου κέντρου της Αθήνας. Στα σοκάκια της οργής. Εκεί που η ζωή και ο θάνατος ακροβατούν στο ίδιο τεντωμένο σκοινί, η αξιοπρέπεια πάει περίπατο και ο πόνος μετατρέπεται σε παραζάλη από ναρκωτικά για να ξεπερνιέται ανώδυνα. Ο Τάσος Σμετόπουλος δείχνει το δρόμο. Και συνήθως πάντα τον στόχο – ανάγκη.

Το WE του NEWS 247 τόν ακολούθησε στο μάθημα ζωής και αλληλεγγύης το βράδυ της περασμένης Πέμπτης. Σε μία διαδρομή πάνω από 10 χιλιόμετρα με τα πόδια. Από την Ομόνοια, στα Εξάρχεια και από το Πανεπιστήμιο, σε δρόμους και πλατείες στο Μοναστηράκι, την Αθηνάς, την Ιάσονος και την πλατεία Βάθης, το σύνθημα είναι πάντα ένα: «Έμφασις (Emfasis) στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια». Όπως ακριβώς είναι και το όνομα της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρίας. Με παραστατικά, ημερολόγια, αποδείξεις και νόμιμη άδεια λειτουργίας από τον Ιούνιο του 2013 (για να μην πηγαίνει ο νους σας στο «κακό» άλλων ΜΚΟ).

 

Στα δικά μου μάτια ωστόσο, είναι κάτι παραπάνω από εταιρία ή οργάνωση. Είναι οι «Ρομπέν» του δρόμου, οι «Άγγελοι» των αστέγων, οι «πόρνες» (όπως αυτοαποκαλούνται σαρκαστικά) που απορροφούν κοινωνικούς κραδασμούς ή οι «σάκοι του μποξ» που ρουφάνε ανθρώπινο πόνο πριν μετατραπεί σε οργή. Δεν περιμένουν ούτε ένα ευρώ από το ελληνικό κράτος. Συγκεντρώνουν χρήματα από ιδιώτες σε Ντουμπάι, Μαλαισία, Ινδονησία, αλλά και ιδιωτικά κεφάλαια ή δωρεές από Έλληνες. Η «Έμφασις» μετρά ήδη ένα δίκτυο συνεργατών και εθελοντών από 27 περίπου άτομα, με μέσο όρο ηλικίας τα 26 χρόνια.

 

Οι μετανάστες που τσουβαλιάζονται και η αποτρεπτική φιγούρα του νταβατζή

«Νέκρα σήμερα. Μια περίεργη σιωπή, σχεδόν ανησυχητική. Δεν φταίει η Μέρκελ που έρχεται αύριο. Εδώ και ενάμιση μήνα δεν πετυχαίνουμε κανέναν το βράδυ. Τους μαζεύουν με κλούβες και τους πετάνε στο Ελληνικό, το Μαρούσι, την Αμυγδαλέζα ή την Κόρινθο. Σε μακρινές αποστάσεις, για να μην μπορούν να ξαναγυρίσουν στο κέντρο. Οι περισσότεροι δεν έχουν χρήματα για εισιτήριο. Έρχεται καλοκαίρι βλέπεις και δεν θέλουν να χαλάει η τουριστική εικόνα της Αθήνας. Αλλά ένα βράδυ πρέπει να ακολουθήσουμε τους ίδιους τους άνδρες της αστυνομίας να δούμε πού τους πάνε ακριβώς».

 

Ο Τάσος Σμετόπουλος είναι ένας εκ των ιδρυτών της νεοσύστατης Emfasis Foundation και υπάλληλος του δρόμου (Street worker). Υπηρετεί το κοινό καλό, γιατί το έχει μέσα του. «Έχω ταλέντο. Δεν έχω δεχτεί πολλές φορές επιθέσεις. Υπάρχουν όμως άγραφοι κανόνες που πρέπει να τηρούνται. Να σκύβεις και να μιλάς στο ύψος του συνομιλητή και σε απόσταση ασφαλείας, ώστε να μην μπορεί να σε αγγίξει με το χέρι του. Δεν πρέπει να έχεις εικόνα επιβλητική. Ούτε να μπαίνεις ανάμεσα σε δύο. Πρέπει να έχεις καλό οπτικό πεδίο. Και να προσέχεις αν υπάρχουν μπουκάλια από αλκοόλ τριγύρω σου. Όταν βλέπω κορίτσια, συνήθως δεν προσεγγίζω εγώ. Γιατί μπορεί να με συνδυάσουν με την καταπιεστική πατρική φιγούρα ή ακόμα χειρότερα, με τον νταβατζή τους. Σε τσακωμό δεν μπαίνουμε ποτέ ανάμεσα. Είναι πολύ επικίνδυνο. Ιδίως όταν οι άλλοι έχουν πιει πολύ».

Συνοδοιπόροι μας στο ταξίδι ψυχολογικής υποστήριξης και ενημέρωσης εκείνης της Πέμπτης, η 27χρονη ψυχολόγος από την Ξάνθη Μάρθα, η 24χρονη Νάσια – κοινωνιολόγος από το Αίγιο και ο Σόλωνας που αποτυπώνει με το φακό του καρέ – καρέ τις δυσκολίες και το αποτέλεσμα της κάθε βάρδιας. Ίσως για να μην ξεχνάνε πρόσωπα. Για να μπορούν να τα εντοπίσουν ξανά και να παράσχουν την απαραίτητη βοήθεια. Όλοι τους είναι εκπαιδευμένοι να κοιτάνε χαμηλά. Πίσω από κολώνες, σκουπιδοτενεκέδες, σε εισόδους πολυκατοικιών και εύκολα διακρίνουν τα ανθρώπινα κουφάρια πίσω από θάμνους και παγκάκια.

 

Ιστορίες απόγνωσης σε παγκάκια και πεζοδρόμια

Η φιλοσοφία τους, όπως περιγράφει στο WE ο Τάσος Σμετόπουλος, είναι η εξής: «Πάμε και βρίσκουμε στο δρόμο τα άτομα, τα οποία δεν μπορούν να πάνε σε κάποια δομή, είτε γιατί δεν έχουν την πληροφορία, είτε γιατί οι ίδιοι δεν θα το κάνουν. Ένας βασικός στόχος είναι να τους δώσουμε κίνητρο να αλλάξουν κάτι από τη ζωή τους. Εντοπίζουμε την ανάγκη και επιστρέφουμε να την λύσουμε. Μπορεί να μάς πάρει μήνες. Δεν είναι μόνο το φαγητό και το νερό. Είναι κάτι παραπάνω. Ουσιαστικά παλεύουμε να πούμε το εξής: Είσαι εδώ, αλλά υπάρχει και μία άλλη διαδρομή. Εάν θέλεις, έλα να την πάμε μαζί. Αυτό απαιτεί ψυχολογική και συμβουλευτική στήριξη. Τις περισσότερες φορές συνοδεύουμε τους αστέγους σε υπηρεσίες και δίνουμε επιλογές στο πού μπορούν να διανυκτερεύσουν ή να κάνουν ένα μπάνιο».

Απτό παράδειγμα ο γνώριμος Χρήστος και ο Παύλος. Και οι δύο μόνιμοι κάτοικοι της οδού Μασσαλίας, ναρκομανείς και φορείς του HIV. Στη θέα τους, οι κινήσεις της ομάδας σχεδόν αυτόματες. Αφήνουν τον Τάσο να πλησιάσει πρώτος, οι κοπέλες κοντοστέκονται διακριτικά, φορούν όλοι γάντια, κάνουν απόλυτη ησυχία. «Χρήστο; Τι κάνεις; Είμαι ο Τάσος. Χρειάζεσαι κάτι;». Ο Παύλος προλαβαίνει και απαντά πρώτος. «Δεν αντέχω άλλο. Ήμουν στη φυλακή και βρισκόμουν στο πρόγραμμα ΚΕΘΕΑ. Καθαρός για μήνες. Με την δουλειά μου, την κοπέλα μου. Δεν μπορούσα ούτε μπύρα να πιω. Αλλά ξανακύλησα. Βρίσκω πάντα μία πρόφαση να κατέβω στο κέντρο για να πιω. Είναι δύσκολο. Ξέρω τι πρέπει να κάνω. Αλλά δεν μπορώ να το κάνω. Αισθάνομαι ότι έχω τελειώσει. Τρυπάω συνέχεια τα πόδια μου. Ουφ! Τα έβγαλα από μέσα μου», μονολογεί, για να ακούσει τη συμβουλή του Τάσου με μεγάλη προσοχή που ίσως τον βγάλει από το αδιέξοδό του. «Δεν είναι έτσι όπως τα λες. Μπορείς να βοηθήσεις τον εαυτό σου και θα σου δείξουμε εμείς τον δρόμο. Πρέπει να παίρνεις τα φάρμακά σου».

 

 

Το ραντεβού ορίστηκε για την Παρασκευή στις 12 το μεσημέρι. Οι άνθρωποι της «Έμφασις» υποσχέθηκαν να τους μεταφέρουν σε νοσοκομείο για τις απαραίτητες εξετάσεις. «Ο Χρήστος έχει σοβαρό πρόβλημα στους πνεύμονες. Πρέπει να νοσηλευτεί άμεσα και να περάσει από σχετικές εξετάσεις», λέει ο Τάσος.

 

Στη Ζήνωνος συναντάμε ακόμη έναν άστεγο. «Δεν κοιμούνται συνήθως. Αλλά όταν τους προκύψει, πέφτουν σε λήθαργο. Δεν θέλω να τον ξυπνήσω». Τα αντανακλαστικά της μάχιμης ομάδας ενεργοποιούνται στη θέα ενός ακόμα ανθρώπινου κουφαριού στην οδό Σοφοκλέους. «Φίλε μου, είσαι καλά, χρειάζεσαι να σου φέρω νερό;», λέει για ακόμη μία φορά στη διάρκεια του βραδινού οδοιπορικού ο Τάσος, ενώ οι κοπέλες περιτριγυρίζουν τον λιπόθυμο νεαρό. Στη φωνή του Τάσου, σηκώνεται και ξεδιπλώνεται αν και με δυσκολία μπροστά μας ένα παλικάρι σχεδόν 2 μέτρα. «Ναι ναι, παιδιά. Είμαι καλά, θα τα καταφέρω», είπε, ενώ ο Τάσος απομακρύνονταν ήδη. «Γιατί φύγαμε;», τον ρωτάω. «Δεν μπορούμε τώρα να κάνουμε κάτι. Ίσως τρόμαξε που μας είδε. Ή φοβήθηκε ότι θα τον πάμε σε νοσοκομείο για πλύση στομάχου. Οι περισσότεροι δεν θέλουν να ξενερώσουν. Θέλουν να μείνουν με την επήρεια της ηρωίνης».

 

Μπορείς να γίνεις ο επόμενος street worker;

Πώς ξέρουν όμως ποια διαδρομή θα ακολουθήσουν κάθε φορά; «Πριν καταλήξουμε να μείνουμε σε μία περιοχή, κάνουμε έρευνα από πριν. Αυτήν την περίοδο δουλεύουμε κυρίως, στο κομμάτι του Μεταξουργείου. Ο χάρτης της απόγνωσης χτίζεται σταδιακά. Ας πούμε το καλοκαίρι, υπήρχε μία μετακίνηση του πληθυσμού των αστέγων στην παραλία του Παλαιού Φαλήρου. Στο Πεδίον του Άρεως έγινε επιχείρηση σκούπα από την αστυνομία, αλλά οι άνθρωποι αρχίζουν σταδιακά και ξαναμαζεύονται. Πλατεία Βάθης, Μεταξουργείο, Νομική και Πλατεία Κλαυθμώνος είναι τα πιο προβληματικά σημεία της Αθήνας. Αν δεν τους μετακινήσει βίαια η αστυνομία, τους περισσότερους τους πετυχαίνουμε πάλι. Ή περιμένουν από μόνοι τους, στο ίδιο σημείο για να μας ξαναδούν».

Ποια μπορεί να είναι η πιο άβολη στιγμή ενός street worker; Ο Τάσος που συγκεντρώνει την περισσότερη εμπειρία και από άλλες ΜΚΟ, απαντά: «Τον περασμένο Δεκέμβριο είχε πολύ κρύο και είχαν ανοίξει δομές για να φιλοξενήσουν αστέγους. Πλησιάζαμε τον κόσμο και τον ενημερώναμε για το πού μπορεί να μείνει. Μας έλεγαν όλοι: Ευχαριστώ, αλλά δεν θέλω. Γιατί έχουν ήδη βιώσει την απώλεια του σπιτιού και της ζεστασιάς και δεν θέλουν να το ξαναζήσουν. Συγκλονίζομαι όταν απορρίπτουν τη βοήθειά μας, όταν παραιτούνται από όλα και φτάνουν σε ένα σημείο οριακό».

 

Στόχος της «Έμφασις» είναι σε λίγα χρόνια να μην υπάρχει άνθρωπος στους δρόμους. «Αυτό θα ήταν το ιδανικό. Η κρίση όμως πολλαπλασιάζει το φαινόμενο. Το 65% όσων ζουν στο δρόμο είναι πλέον Έλληνες».

Η Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρία λειτούργησε αρχικά ως υποστηρικτική σε άλλες δομές. «Οι περισσότεροι μάς έλεγαν: Δώστε τα λεφτά και είμαστε ΟΚ. Ήμασταν επιφυλακτικοί. Κάποια στιγμή μία άλλη ΜΚΟ μάς είπε ότι έχει ανάγκη από θερμαντικά σώματα και software. Ορίστε; Τι να αντιληφθώ τότε εγώ; Σε άλλη περίπτωση, διάβασα ότι μία φιλανθρωπική οργάνωση διοργανώνει μία δράση στο κέντρο. Πήγα. Αλλά δεν υπήρχε κανείς. Οπότε; Εκεί καταλάβαμε ότι πρέπει να κάνουμε κάτι δικό μας. Κάτι καινούργιο».

Οι τρεις ιδρυτές Μαρία Καρρά, Απόστολος Βαφέας και Τάσος Σμετόπουλος ξεκίνησαν τις πρώτες επαφές με την Dynamo International που εξειδικεύεται σε δράσεις του δρόμου και πήραν το βάπτισμα του πυρός. Τον Ιούνιο του 2013 συνέστησαν την δική τους «Έμφασις», με άτομα που γνώριζαν ήδη. «Η ομάδα που δουλεύουμε σήμερα στο δρόμο προϋπήρχε, λόγω της εθελοντικής μας συμπόρευσης στην Πράξις. Σταδιακά, η ομάδα "χτίστηκε" από καινούργια μέλη».

Σήμερα, οι πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουν σπάνε το φράγμα του φιλανθρωπικού κατεστημένου και ανοίγουν το δρόμο στην καινοτομία και την έμπρακτη αλληλεγγύη. Μαθήματα ενισχυτικής διδασκαλίας για ανηλίκους, προσφορά φαρμάκων που εξασφαλίζουν από κοινωνικά φαρμακεία, ενώ σκοπεύουν να εφαρμόσουν πρόγραμμα οδοντιατρικής αποκατάστασης σε χρήστες ναρκωτικών ουσιών του ΟΚΑΝΑ, ΚΕΘΕΑ και των «18 και άνω».

 

Ο Ανδρέας Καμουτσής το φωτορεπορτάζ / http://andreaskamoutsis.gr

Πληροφορίες για τη δράση της "EMFASIS" μπορείτε να βρείτε και στη σελίδα τους στο Facebook.

Πώς μπορείτε πραγματικά να βοηθήσετε; Όλα τα χρήσιμα βήματα.

.

πλατείας Συντάγματος», έγραφε ο πνευματώδης εκδότης και δημοσιογράφος δίνοντας μια γραφική νότα της κατάστασης που επικρατούσε στις κεντρικές πλατείες των Αθηνών.

Και ενώ στις ημέρες μας παρακολουθούμε την εναγώνια προσπάθεια των Aρχών να πείσουν τους καταστηματάρχες να απλώσουν τα τραπεζάκια τους στην πλατεία Ομονοίας, τότε διαμαρτύρονταν διότι επεκτείνονταν σε όλα τα μήκη και πλάτη της πλατείας! Οι καταστηματάρχες προσπαθούσαν να εξυπηρετήσουν τους πολυπληθείς πελάτες που έσπευδαν να απολαύσουν τα ανοιξιάτικα απογεύματά τους στις κεντρικές πλατείες της πόλης. Το μεγάλο πανηγύρι γινόταν βεβαίως στην πλατεία Συντάγματος. Δίπλα στα τραπεζάκια του περίφημου «Καφενείου Γιαννόπουλου», έσπευδε να απλώσει τα δικά του το «Εστιατόριον των Αθηνών» και παραδίπλα το πρώτο «Καφέ Ρεστωράν»!

Έτσι έβλεπε κανείς «τα τραπεζάκια βαδίζοντα να κατακτώσιν έδαφος και να ομοιάζουν συγκρουόμενα μεταξύ τους». Τις ανοιξιάτικες ημέρες, όταν ο ιπποσιδηρόδρομος επέστρεφε από το Φάληρο –όπου πήγαιναν τη βόλτα τους οι κάτοικοι του άστεως– το πανηγύρι της πλατείας γινόταν πολύχρωμο και μοναδικό. Αλλά τη Μεγάλη Εβδομάδα τα πάντα προσαρμόζονταν στην κατάνυξη των ημερών. Οι καταστηματάρχες ήταν πιο προσεκτικοί στις… επεκτάσεις τους, οι σερβιτόροι χαμήλωναν τον τόνο της φωνής τους και η κίνηση μειωνόταν τις ώρες λειτουργίας των εκκλησιών.

Την ημέρα του Επιταφίου τα καταστήματα δεν έκλειναν. Μάζευαν όμως τα τραπεζάκια από την πλατεία, χαμήλωναν τα φώτα τους και οι θαμώνες έβγαιναν, κρατώντας κεράκια, για να παρακολουθήσουν τους τρεις Επιταφίους που συναντιούνταν στην πλατεία Συντάγματος.

http://mikros-romios.gr

.

την εισβολή και τις δραστηριότητες των ποικιλόμορφων βαρβάρων», όπως έγραψε κάποτε ο ακαδημαϊκός Πέτρος Χάρης. Ο λογοτέχνης που προέβλεψε ότι θα έρθει εποχή κατά την οποία οι παλαιοί κάτοικοι της πόλης «δεν θ’ αναγνωρίζουν τίποτα και θα ζουν και θα κινούνται και θα περπατούν σαν μέσα σε μια πόλη που τους είναι ξένη»!

Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς

Η εαρινή νύχτα της Μεγάλης Παρασκευής και της Περιφοράς του Επιταφίου κρατά τα χαρακτηριστικά της στο πέρασμα του χρόνου. Και πρέπει να διατηρηθούν η χριστιανική ατμόσφαιρα και η κατάνυξη που διαρκούν έστω και λίγες ώρες. Πολλοί Αθηναίοι πηγαίνουν στην Εκκλησία μόνον κάθε Μεγάλη Παρασκευή ή τη νύχτα της Ανάστασης. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ωστόσο, τις ημέρες και τις ώρες αυτές, συμμετείχαν και απολάμβαναν τα χριστιανικά δρώμενα και οι μουσουλμάνοι της πόλης. «Ακόμη και ο χλευαστής των θείων και μυστικών δυνάμεων, αν εννοείται δεν έχει νεκρωθεί μέσα του η ικανότητα να χαίρεται την ομορφιά, την οποιαδήποτε ομορφιά, βλέπει και θαυμάζει το θέαμα που δίνει μοναδική λαμπρότητα και χρώμα», σημείωνε ο Π. Χάρης.

Δεν είναι μία η Αθήνα της Μεγάλης Παρασκευής, είναι τρεις! Αξίζει τον κόπο να βρεθούμε στις γειτονιές τη νύχτα που τις περισσότερες φορές φέρνει μαζί της την άνοιξη. Εκεί, ακόμη βρίσκουμε έργα καλαισθησίας, τους Eπιταφίους των συνοικιακών εκκλησιών με φρέσκα λουλούδια και λαϊκό γούστο που αξίζει να μελετηθεί. Κοινή ευσέβεια, ίδια ίσως η αφθονία των λουλουδιών, ανόμοιες οι προσπάθειες.

H δεύτερη Aθήνα και η πιο μοναδική εμπερικλείεται στην εικόνα της πόλης από ψηλά. Να δει κανείς την πόλη από τον Λυκαβηττό, τεμαχισμένη πολιτεία που κινείται γεμάτη φλόγες. Φλόγες-ύμνοι στην ανθρώπινη δοκιμασία και στο υπέρτατο ον. Η τρίτη Αθήνα της Μεγάλης Παρασκευής μοιάζει με τις άλλες δύο, αλλά διαφέρει όταν η εκφορά από τη Μητρόπολη συνθέτει την παρουσία Εκκλησίας, Κράτους και Λαού. Είναι ώρα της Αθήνας που δεν συναντάται αλλού. Η θρησκευτική λαμπρότητα συνοδεύεται από το επίσημο Κράτος και την πληθωρική παρουσία του Λαού.

Ο Επιτάφιος των Αθηνών είναι παράδοση που πρέπει να μείνει λαμπρή και αμετακίνητη. Σε μια εποχή που η πρωτεύουσα πλήττεται, λόγοι θρησκευτικοί, εθνικοί, λαογραφικοί, ακόμη και τουριστικοί, το επιβάλλουν.

http://mikros-romios.gr

.

ονόματι της αγάπης».

του Ελευθερίου Γ. Σκιαδά

Αγανακτισμένος ο Ευάγγελος Κουσουλάκος έγραφε –στις αρχές του 20ού αιώνα– ότι είμαστε ανάξιοι μιας ημέρας όπως το Πάσχα «διά τον λόγον ότι δεν ευρισκόμεθα απέναντι Τουρκικού φεσίου αλλά νεμόμεθα την αστυνομικήν ασυδοσίαν»…
Περίπου πριν από εκατό χρόνια, κάθε βράδυ Ανάστασης βαρελότα και αδέσποτες σφαίρες τραυμάτιζαν άνδρες, γυναίκες και παιδιά στην Αθήνα και τις επαρχίες.

Ο Δήμος Αθηναίων φρόντιζε να στήνει πρόχειρους σταθμούς πρώτων βοηθειών σε κεντρικά σημεία, όπως η πλατεία Αβησσυνίας, ή σε γειτονιές, όπως η Πλάκα, τα Πετράλωνα και η Λεύκα. Εκεί οδηγούνταν οι περισσότεροι τραυματίες, ενώ τα βαριά περιστατικά διακομίζονταν στο Δημοτικό Νοσοκομείο και τον Ευαγγελισμό. Ακρωτηριασμένα παιδιά, ανυποψίαστες γριούλες με ανοιγμένα κεφάλια, κορίτσια με εγκαύματα και δεκάδες ενήλικες αντί να πάρουν το δρόμο για τη μαγειρίτσα τραβούσαν προς τα νοσοκομεία.

Οι κατάλογοι των ονομάτων των νεκρών και τραυματιών ανακοινώνονταν στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων την επομένη, όταν όλοι …μετάνιωναν για ό,τι είχε συμβεί αλλά το επαναλάμβαναν τον επόμενο χρόνο. Τρομπόνια, μάσκουλα, κουμπούρια, γκράδες, βαρελότα, μπαρούτι και καπνός έδιναν το σύνθημα των Ελλήνων για την Ανάσταση του Σωτήρος…

Και όταν κάποτε εξέλιπαν –δυστυχώς όχι εντελώς– τέτοιου είδους συνήθειες εμφανίστηκαν τα τροχαία, να αφήνουν πίσω τους νεκρούς απ’ άκρου εις άκρον σε όλη τη χώρα. Ούτε θα μπορούσε να φανταστεί ο Ιησούς τι θα πάθαιναν οι πιστοί του κατά την τέλεση της μεγαλύτερης χριστιανικής εορτής!

http://mikros-romios.gr

.

για τον επιούσιο.

Γράφει ο Ελευθέριος Σκιαδάς.

Αναζητούσαν στην πρωτεύουσα τους καπεταναίους τους, αφού σε εκείνους είχαν ουσιαστικά στηρίξει την ύπαρξή τους. Αλλά και εκείνοι υπέφεραν. Σχεδόν στην ίδια κατάσταση είχαν βρεθεί και πολλοί γηγενείς Αθηναίοι, εκείνοι που δεν κατάγονταν από τα αρχοντικά τζάκια και αισθάνονταν σχεδόν ξένοι στον τόπο τους.

Παραμένει άγνωστο ωστόσο, το γεγονός ότι τόσο οι αγωνιστές, όσο και οι ντόπιοι διασκέδαζαν την πείνα τους με κουκιά! «Αν έλειπαν τα κουκιά των Αθηναίων εις τα οποία καταφεύγουν οι δυστυχείς στρατιωτικοί μας καθημέραν και μαζεύοντες απ’ αυτά τα βράζουν και αυτά έχουν μόνην των τροφήν ήθελον αποθάναι πολλοί από την πείναν», έγραφε ο δημοσιογράφος και εκδότης Εμμανουήλ Μαντός.

Ο ίδιος κατέγραψε πως οι Αθηναίοι, όχι μόνον δεν τους εμπόδιζαν να μαζεύουν τα κουκιά τους, αλλά αισθανόμενοι τη δυστυχία τους, τους παρακινούσαν να παίρνουν όσα περισσότερα μπορούσαν. Αυτά συνέβαιναν στις αρχές του 1835, όταν κυριολεκτικά θερίστηκαν οι αγωνιστές που ήταν σε άθλια κατάσταση από κάποιο γαστρικό νόσημα.

Δεκάδες έχασαν τη ζωή τους, ενώ ακόμη περισσότεροι ήταν εκείνοι που ασθένησαν. Ορισμένοι απέδωσαν το γεγονός στα κουκιά, ενώ οι γιατροί κατηγόρησαν το μολυσμένο νερό που προκαλούσε κάθε χρόνο προβλήματα. Ο δήμαρχος Αθηναίων Ανάργυρος Πετράκης (φωτό), γιατρός ο ίδιος, χώρισε την πόλη σε τέσσερα τμήματα και όρισε έναν γιατρό σε καθένα, κρατώντας και ένα για τον εαυτό του. Η επιδημία αντιμετωπίστηκε και οι αγωνιστές έμειναν στην πόλη να αναζητούν την τύχη τους.

http://mikros-romios.gr

.

μεγάλες κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές ανακατατάξεις.

Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς.

Συνδέθηκαν με τον Χαρίλαο Τρικούπη και στην εμφάνισή τους αντέδρασε το γηγενές λαϊκό αθηναϊκό στοιχείο, καθώς και όλοι εκείνοι που είχαν συρρεύσει από τις επαρχίες αναζητώντας καλύτερη τύχη και ζωή. Όπως ήταν αυτονόητο, οι τελευταίοι βγήκαν ηττημένοι από αυτή την αντιπαράθεση. Ωστόσο, χρησιμοποίησαν σε υπερθετικό βαθμό τη σάτιρα και το λαϊκό σκώμμα, έδωσαν επί πολλά χρόνια τον όμορφο αγώνα τους για να φύγουν ηττημένοι παραδίδοντας τη θέση τους στη νέα Αθήνα, των πολυτελών μεγάρων και των ευρωπαϊκών συνηθειών.

H κηδεία ενός «χρυσογαϊδάρου», όπως την είδε η εφημερίδα ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ.
Το περίτεχνο και χρυσοποίκιλτο φέρετρο συνοδεύουν οι πολιτικοί αρχηγοί της εποχής (Τρικούπης, Ζαϊμης κ.ά.), συγγενείς και φίλοι, ενώ αριστερά διακρίνεται ο λαός.

Χαρίλαος Τρικούπης,
πλούσιοι και αφελείς

Αναμφισβήτητα η εμφάνιση του Χαρίλαου Τρικούπη στην πολιτική σκηνή υπήρξε ορόσημο. Από τότε παρατηρείται αξιοσημείωτη πρόοδος σε όλες τις κοινωνικές εκδηλώσεις. Επίκεντρο της κίνησης αυτής υπήρξε η Αθήνα. Πολλοί Έλληνες ομογενείς, οι οποίοι είχαν δημιουργήσει σημαντικές περιουσίες, εγκαθίστανται στην αναπτυσσόμενη και πολλά υποσχόμενη πρωτεύουσα. Ανήγειραν μέγαρα και άνοιγαν τις πολυτελείς αίθουσές τους, μεταφέροντας και τις συνήθειες της ευρωπαϊκής ζωής.
Πλούτος και πολυτέλεια, χαρακτηριστικά μάλλον άγνωστα στη μικρή και φτωχή κοινωνία της ελληνικής πρωτεύουσας, η οποία ήταν συνηθισμένη σε εκδηλώσεις «χαμηλών τόνων», σε οικογενειακές ή γειτονικές συναθροίσεις. Έτσι, οι –κυριολεκτικά– αφελείς Αθηναίοι σκανδαλίζονταν από τη σπάταλη ζωή και την πολυτέλεια των νέων αθηναϊκών μεγάρων. «Διέβλεπαν μυρίους κινδύνους εκ της εισαγωγής ξένων εξεων, όχι μόνον ένεκα της οικονομικής καταστάσεως της χώρας, αλλά και εκ της παραφθοράς των ηθών, των χαρακτηριζόντων την ελληνικήν κοινωνίαν», όπως έγραψε ο Βελλιανίτης, συμπληρώνοντας, ωστόσο, ότι «ο ρους της ζωης δεν ηδύνατο νa σταματήση, η δε μεταβολή αύτη ήτο συνέπεια της γενικής προόδου».

Η πλέον επιτυχής απεικόνιση «Χρυσοκανθάρου» όπως αποδόθηκε σε σκίτσο από τον Μ. Αθανασιάδη. Το έντομο φέρει το κεφάλι του Ανδρέα Συγγρού.

Το παρατσούκλι:
Χαβιαρόχανο (-ίτης)

Από πού προήλθαν οι ονομασίες χαβιαρόχανο και χαβιαροχανίτης που χρησιμοποιήθηκαν για να σατιρίζονται οι πλούσιοι ομογενείς, κυρίως οι προερχόμενοι από την Κωνσταντινούπολη; Το Χαβιαρόχανον ήταν σύμπλεγμα κτιρίων στον Γαλατά της Κωνσταντινουπόλεως, όπου υπήρχε ένα αρχαίο χάνι (ξενώνας). Το όνομά του οφειλόταν στο γεγονός ότι εκεί άνοιξαν καταστήματα χαβιαράδων. Από τα μέσα του 19ου αιώνα εγκαταστάθηκαν τραπεζιτικά και χρηματιστικά γραφεία, οπότε το Χαβιαρόχανο μετατράπηκε σε Χρηματιστήριο. Εκεί, κατά την περίοδο της ακμής του Ελληνισμού της Κωνσταντινουπόλεως, διεξάγονταν κολοσσιαίες εργασίες και σχηματίσθηκαν οι μεγάλες ελληνικές περιουσίες που σώζονταν μέχρι τα τέλη περίπου του 20ού αιώνα.
Το ελληνικό στοιχείο κυριαρχούσε στο Χαβιαρόχανο. Τόση ήταν η κίνηση των εργασιών, ώστε μικρά τμήματα των διαδρόμων του Χαβιαρόχανου νοικιάζονταν αντί εκατοντάδων και χιλιάδων λιρών. Στους διαδρόμους αυτούς συνωθείτο το πλήθος των πολυάσχολων εμπόρων, μεσιτών, χρηματιστών, κολλυβιστών, αργυραμοιβών, αχθοφόρων που κουβαλούσαν σάκους χρυσών και αργυρών κοσμημάτων κ.λπ. Βαθμιαία το Χαβιαρόχανο απώλεσε τη σπουδαιότητά του και ήδη τη δεκαετία του 1930 οι άλλοτε πολυσύχναστοι διάδρομοί του κατήντησαν έρημοι, ιδιαίτερα αφού το Χρηματιστήριο μεταφέρθηκε σε ιδιαίτερο κτίριο. «Χαβαριοχανίτες», λοιπόν, η λαϊκή σάτιρα χαρακτήρισε τους Έλληνες ομογενείς που κατέβηκαν από την Κωνσταντινούπολη. Απέκτησαν κοινωνική δύναμη από την άποψη του πλούτου, αλλά και πολιτική δύναμη μέσω της επίδρασής τους στη συναλλαγματική κατάσταση της χώρας.

Το παρατσούκλι:
«Χρυσοκάνθαρος»

«Χρυσοκάνθαρους», δε, γενικότερα τους πλούσιους ομογενείς που συνέρρευσαν και εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα από οποιοδήποτε μέρος της υφηλίου. Οι πολυτάλαντοι ομογενείς δεν ήταν όλοι πρότυπα ευγενείας και λεπτότητας. Επιδείκνυαν προκλητικά τα πλούτη τους και εισήγαγαν νέα ήθη που προσέβαλλαν το τοπικό αίσθημα. Σατιρίζονταν και γελοιογραφούνταν από τον Θέμο Άννινο (1845-1916). Οι επιθέσεις έπαιρναν τη μορφή κοινωνικού σκανδάλου, δεδομένου ότι οι περισσότεροι προέρχονταν από τον τραπεζιτικό και εμπορικό κόσμο. Ήταν οι πρωταγωνιστές της ίδρυσης του Χρηματιστηρίου Αθηνών (1876) και ο λαός τούς κόλλησε το παρατσούκλι «Χρυσοκάνθαροι», δηλαδή κατσαρίδες που χρύσιζαν! Η ακριβής έννοια του όρου ανταποκρίνεται στο χρυσοπράσινο σκαθάρι, το έντομο μηλολόνθη και χρυσοκανθαρίς που είναι η γνωστή μας χρυσόμυγα. Τα παλαιότερα λεξικά στο λήμμα «κάνθαρος» σημειώνουν: «ζωύφιον σκαθροίζον την κόπρον εις σφαιρίδια».

Ο Ανδρέας Συγγρός ήταν ένας από τους ομογενείς που πρωταγωνίστησε στην οικονομική ζωή της χώρας και κατηγορήθηκε ως κερδοσκόπος. Στη γελοιογραφία παρουσιάζεται έτοιμος να ασελγήσει στην έντρομη Ελλάδα κρατώντας προτάσεις για δάνειο με υπέρογκο επιτόκιο.

Στέφανος Ξένος

Στην πραγματικότητα την ονομασία χρησιμοποίησε πρώτος, για ένα συγκεκριμένο πρόσωπο, ο δημοσιογράφος Στέφανος Ξένος (1821-1894). Η λέξη «πολιτογραφήθηκε» αμέσως και χρησιμοποιήθηκε ως γενική διάκριση ολόκληρης αυτής της τάξης των ανθρώπων, στους οποίους πρέπει να αναγνωριστεί ότι συνετέλεσαν στην ανάπτυξη της νέας κοινωνικής ζωής των Αθηνών. Στην τάξη αυτή έδειχναν προτίμηση τόσο ο Χαρίλαος Τρικούπης όσο και ο Βασιλιάς Γεώργιος Α΄. Ο δεύτερος, μάλιστα, παρακάμπτοντας το αυστηρό βασιλικό πρωτόκολλο της πρώτης δυναστείας, εκδήλωνε ιδιαίτερη εύνοια σε ορισμένα πρόσωπα –όπως ήταν ο Ανδρέας Συγγρός–, τα οποία «υπέστησαν δια τούτο δεινούς ονειδισμούς». Τους αποκαλούσαν «Χαβιαροχανίτας», «αποβράσματα του Γαλατά» και «χρυσογαϊδάρους», ενώ με το πέρασμα του χρόνου η προσωνυμία «Χρυσοκάνθαροι» έχασε τη χλευαστική της χροιά και απέμεινε να χαρακτηρίζει τους ομογενείς που προσέρχονταν από το εξωτερικό, χωρίς πλέον να θεωρείται εμπαιγμός. Ο Επαμεινώνδας Στασινόπουλος, ο οποίος υπεραμύνθηκε γενικότερα της πολιτικής του Χαρίλαου Τρικούπη υποστήριξε πως «τo χαρακτηρισμό του “χρυσοκάνθαρου” θα πρέπει να τον αποδώσουμε περισσότερο στη ζήλεια και στον πτωχοπροδρομισμό των Αθηναίων της εποχής εκείνης».

http://mikros-romios.gr/

.

Γαλλικά «Place de Psiri»!

Γράφει ο Ελευθέριος Σκιαδάς.

Μάλιστα οι σκέψεις του έδιναν και απάντηση στους… βαθυστόχαστους νεότερους προβληματισμούς για τον τρόπο που καθιερώθηκε η ονομασία «Πλατεία Ηρώων», αφενός προς αφανισμό του κακόηχου Ψυρρή και αφετέρου διότι προφανώς το απαίτησαν κάποιοι κομματάρχες της περιοχής ώστε «να αναγνωρισθούν και επισήμως ως “ήρωες”»!

Πάντως τις ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας η εικόνα της πλατείας δεν άλλαξε και πολύ, αφού συνεχίζεται το παλαιότατο έθιμο της πώλησης αρνιών από τους συμπαθέστατους παραγωγούς της Νάξου. Βέβαια τώρα πια δεν έρχονται καραβιές με αρνιά, τα οποία κάποτε ζωντανά και ανήσυχα φιλοξενούνταν στις αυλές του Ψυρρή και των γύρω περιοχών μέχρι να σφαγιασθούν, σε κοινή θέα… Τώρα, έρχονται τακτοποιημένα σε ψυγεία, καλοδιατηρημένα και πληρούν τους κανόνες υγιεινής. Οι βοσκοί φορούν άσπρες πεντακάθαρες ποδιές, τα είδη προσφέρονται με κάθε κανόνα σύγχρονης υγιεινής, ενώ οι πελάτες είναι εξίσου απαιτητικοί. Αυτά έχει ο πολιτισμός…

Όσο για την παραδοσιακή αυτή γιορτή του αρνιού και την παλαιότητά της, θα αναφέρουμε -προς το παρόν- μόνον μία υπουργική απόφαση του 1918, την οποία υπέγραφε ο τότε υπουργός Παναγής Βουρλούμης και όριζε ως τόπους «συγκεντρώσεως και πωλήσεως ζωντανών αμνών και εριφίων δια τας ημέρας του Πάσχα» την περιοχή μπροστά από την Αγία Τριάδα της οδού Πειραιώς και την πλατεία Ψυρρή. Όσο για τις τιμές καθορίζονταν «προς δραχμ. 6.80 κατ’ οκάν δια τους αμνούς , δια δε τα ερίφια προς δραχμ. 6»!

http://mikros-romios.gr

.

στενά δρομάκια της Πλάκας, του Ψυρρή και της Νεάπολης.

Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς

Ο αρχικός τύπος της λέξης (καντάτα = μουσικός όρος που σημαίνει τεμάχιο φωνητικής μουσικής) χρησιμοποιήθηκε σε σειρά έργων του Αλεξ. Γκράντι (1620-1626) και διατηρήθηκε στα Επτάνησά μας, ιδιαιτέρως δε στην Κεφαλονιά. Αλλά, ως γνωστόν, η Αττική γη έχει την ιδιότητα να ενσωματώνει και να δίνει νέα ταυτότητα, τη δική της, σε έμψυχα και άψυχα. Έτσι και η πολυύμνητη Αθηναϊκή Καντάδα εμφανίστηκε φρεσκαρισμένη, ολοζώντανη, γεμάτη συναισθήματα, λουλούδια, ρομαντισμούς και χαριτωμένες ατάκες. Εξάλλου, όπως έγραψε κάποτε ο Θ. Βελλιανίτης για ν’ ανθίσει η Αθήναική Καντάδα και να αφυπνίσει τις μαυρομμάτες κόρες των Αθηνών χρειαζόταν ανέφελο ουρανό και αστροφεγγιά!

Καντάδα στα Αναφιώτικα.

Από τα Επτάνησα στην Αθήνα
Η Καντάδα, όπως έφτασε στην Αθήνα αποτέλεσε στοιχείο χαρακτηριστικό της κοινωνικής της ζωής. Κάποιοι υποστήριξαν ότι μέσω της καντάδας αναπτύχθηκε και το μουσικό αίσθημα της εποχής, αφού ακόμη δεν είχαν σχηματισθεί μουσικοί σύλλογοι, ωδεία, μουσικές εταιρείες ή άλλα σχολεία ωδικής για το ευρύ κοινό. Πριν από τις καντάδες στους δρόμους των Αθηνών αντηχούσαν οι αμανέδες και στίχοι όπως: «Αναστενάζω βγαίνει αχνός / βγαίνει απ’ το γελέκι στην πρώτη μου αγαπητικιά/ να πέση αστροπελέκι»!

Επτανήσιοι λοιπόν, δίδαξαν το είδος αυτό της μουσικής με την κιθάρα και το μαντολίνο. Από τότε τα στα φοιτητικά δωμάτια μπορεί να μην υπήρχαν τα απαραίτητα επιστημονικά εγχειρίδια, στους τοίχους όμως κρέμονταν οπωσδήποτε κιθάρες και μαντολίνα. Έτσι πολιτογραφήθηκε η Καντάδα στην Αθήνα και το απομακρυσμένο ακόμη προάστειο της Νεαπόλεως έγινε η εστία που έθρεφε τα στίφη των αοιδών, οι οποίοι εννοούσαν να ξυπνούν τους γέροντες γονείς αλλά και τα αισθήματα των θυγατέρων τους.

Εξάλλου, πάντα σύμφωνα με τον Θ. Βελλιανίτη, από τις ομάδες αυτές προήλθαν και οι πρώτοι μαθητές του ωδείου που ίδρυσε ο μουσικός, μαέστρος και παιδαγωγός Ραφαήλ Παριζίνης (1820-1875). Ο αείμνηστος εκείνος φιλέλληνας αφού διέτριψε στην Κέρκυρα επί τριετία, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου δίδασκε μουσική. Σε εκείνον οφείλεται ο σχηματισμός χορωδιών των ιταλικών θιάσων ή του ανακτορικού ναϊσκου της βασίλισσας Όλγας και εκείνος δίδαξε τον τενόρο Αποστόλου που θριάμβευσε στην Ευρώπη. Άρα η καντάδα κατέθεσε τον φόρο της στην καλλιτεχνική ανάπτυξη της χώρας, όπως είχε συμβεί και στην Ιταλία. Οι κανταδόροι αποτέλεσαν έμπνευση για εκείνους που τους μάζεψαν από τους δρόμους προκειμένου να ιδρύσουν τα πρώτα ωδεία.

Κούρευαν τους κανταδόρους!

Δεν ήταν ανέφελη όμως η διαδρομή της Καντάδας ούτε λίγες οι φορές και οι περιπτώσεις που περιέπεσε σε δυσμένεια και διωγμό. Ο αλήστου μνήμης αστυνόμος Μπαϊρακτάρης μαζί με τους κουτσαβάκηδες του Ψυρρή κυνήγησε ανελέητα και τους κανταδόρους, τους πλάνητες εκείνους τραγουδιστές. Θεωρήθηκαν ως ταραξίες, υπονομευτές του ύπνου όσων την ώρα εκείνη είχαν παραδοθεί στην αγκαλιά του Μορφέα. Το ζήτημα βέβαια είχε ξεκινήσει λίγα χρόνια νωρίτερα, όταν αστυνομικός διευθυντής ήταν ο Δημοσθένης Πάϊκος, ο οποίος όμως αρνείτο να ενδώσει στις παρακλήσεις του ποιητή Παναγιώτη Συνοδινού.

Ο τελευταίος αφού αναγκάσθηκε σε πολλαπλές αγρυπνίες ακούγοντας κάποιον νεαρό να εξομολογείται τραγουδιστά τον έρωτά του, δημοσίευσε ένα σατιρικό ποίημα, με το οποίο καλούσε την Αστυνομία να εμποδίσει τους τρομερούς αυτούς ταραχοποιούς. Ο Μπαϊρακτάρης, ο οποίος διαδέχθηκε τον Στάϊκο, εξαπέλυσε αποσπάσματα ευζώνων, τα οποία αγρίευαν μόλις ακουγόταν ο μελαγχολικός τόνος της κιθάρας ή του μανδολίνου. Έπεφταν επάνω τους και μαζί με τα μουσικά όργανα, έσπαγαν και τα κεφάλια των ταλαίπωρων αοιδών, τους οποίους φρόντιζαν να κουρεύουν στα αστυνομικά τμήματα!

Για τα κορίτσια τα ακούσματα ήταν ευχάριστα και όταν περνούσε η νυχτερινή χορωδία ακουγόταν το τρίξιμο των μισανοιγμένων παντζουριών. Αλλά για τους ηλικιωμένους το πράγμα ήταν διαφορετικό. Ο χρόνος είχε πάρει μαζί του τα τρυφερά πάθη και προτιμούσαν καλύτερα τη νυχτερινή διωδία του ροχαλητού έχοντας στο πλάι τους να αναπαύονται οι σύντροφοι της ζωής τους. Όποτε λοιπόν, κάποιος γέροντας ξεπρόβαλε ωρυόμενος για τη διατάραξη του ύπνου του, οι… ταραξίες έφευγαν και αυτοί διαμαρτυρόμενοι αλλά τραγουδώντας: «Ούτε ο γέρος ποτέ ξανανιώνει, / Ούτε τ’ αηδόνι το ταίρι του βρίσκει, / Ούτε η καρδιά δυό φορές θ’ αγαπήση, / ούτε θα ζήσει κανείς δυό φορές»! Μπορεί σήμερα οι καντάδες να αποτελούν μέρος της ελληνικής ιστορίας και να ακούγονται συνήθως για τουριστικούς και σπανιότερα για συναισθηματικούς λόγους. Αλλά όσο θα γράφουμε σημειώματα πολλά για την ιστορία τους, ίσως εμφανιστεί από κάποια γωνιά ο τροβαδούρος: «Κοιμήσου, αγάπη μου γλυκειά, / κ’ εγώ με την κιθάρα / σε νανουρίζω σιγανά, / με πόνο με λαχτάρα»!

http://mikros-romios.gr

.

Εθνικής Αντίστασης και στελέχη του αντιδικτατορικού αγώνα βρέθηκαν δίπλα δίπλα σε τριαντάρηδες με κοινό παρονομαστή να μάθουν αλλά και να πουν ιστορίες για τη συστηματικά παραμελημένη Αθήνα.

 
Η δημιουργική συμμετοχή τους, που δεν επηρεάστηκε από το ψιλόβροχο, έδειξε πως οι πολίτες είναι πρόθυμοι να αφήσουν τον καναπέ αρκεί να υπάρχει το κατάλληλο ερέθισμα. Η πρόσκληση ήρθε από την «Ανοιχτή Πόλη» και τον πρώτο λόγο είχαν υποψήφιοι δημοτικοί σύμβουλοι. Μαζί τους, διακριτικά παρών, ήταν και ο επικεφαλής του συνδυασμού, Γαβριήλ Σακελλαρίδης.

 
Το ιστορικό σχολείο
 
Το «ραντεβού» είχε οριστεί μπροστά στο 14ο Δημοτικό, στους πρόποδες του Λυκαβηττού. Το ιστορικό σχολείο φέρει τιμητικά το όνομα του δημιουργού του, του κορυφαίου αρχιτέκτονα Δημήτρη Πικιώνη, ο οποίος το σχεδίασε λίγο πριν αποχαιρετήσει τον μοντερνισμό -που κυριαρχούσε στον Μεσοπόλεμο- και περάσει οριστικά στη δημιουργική ελληνική γραμμή. Αλλωστε ήταν ο συνθεμελιωτής μαζί με τον Αρη Κωνσταντινίδη.
 
Πρωτοποριακό για την εποχή του, ήταν ένα από τα 3.500 σχολεία που είχαν κατασκευαστεί στις αρχές της δεκαετίας του 1930, αλλά έχει από χρόνια αφεθεί στην τύχη του. Για την αρχιτεκτονική του αξία είχε γράψει η «Εφ.Συν.» (ένθετο «Νησίδες», 30/3/2012).
 
Στην απέναντι πλευρά της οδού Σίνα βρίσκεται το παρκάκι, που λίγοι γνωρίζουν ότι φέρει το όνομα του αγωνιστή της Αριστεράς Τάσου Βουρνά (1913-1900), όπου έχει στηθεί και η προτομή του. Επόμενη στάση στη Διδότου, στο σχολείο Πρασσά που έπεσε θύμα των… Μνημονίων. Το κεντρικό νεοκλασικό συγκρότημα κατασκευάστηκε το 1898 για τις ανάγκες της Γερμανικής Σχολής και το 1928 απέκτησε τη νεότερη προσθήκη. Από τότε κάλυπτε ανάγκες δημόσιων σχολείων, αλλά από πέρυσι μπήκε λουκέτο και το 5ο Λύκειο μεταφέρθηκε κοντά στη λεωφόρο Αλεξάνδρας, με αποτέλεσμα τα Εξάρχεια να μείνουν στην ουσία χωρίς σχολείο.
 
Μια από τις παλιές μαθήτριες έψαξε και βρήκε μια τρύπα στην ψηλή περίφραξη, χάρη στην οποία οι συγκεντρωμένοι μπόρεσαν να δουν την αναμνηστική μαρμάρινη πλάκα που έχει τοποθετηθεί για να θυμίζει στις νεότερες γενιές τη θυσία μαθητριών από τα γερμανικά στρατεύματα Κατοχής. «Δεν θέλουμε να μπει στη λίστα του ΤΑΙΠΕΔ, αλλά να αξιοποιηθεί για την περιοχή», τόνισε η αρχιτέκτων και υποψήφια δημοτική σύμβουλος Τόνια Κατερίνη. Θα μπορούσε να φιλοξενήσει το παράρτημα της Βιβλιοθήκης και να διαμορφωθεί σε ανοιχτό χώρο κοινωνικών εκδηλώσεων.
 
Λίγα μέτρα πιο κάτω βρίσκεται το «αμπαρωμένο» νεοκλασικό που φιλοξένησε στη δεκαετία του 1970 τον «Τιπούκειτο», την ιστορική μπουάτ, όταν εκδιώχθηκε από την Πλάκα για χάρη του προγράμματος «εξυγίανσης». Εχει μπει πωλητήριο από χρόνια και στις σημερινές συνθήκες θα μπορούσε να αποκτηθεί από το δήμο.
 
Μικρή στάση στο αυτοδιαχειριζόμενο πάρκο Ναυαρίνου. Πρόκειται για την κατεδαφισμένη από χρόνια ιστορική κλινική Σμπαρούνη όπου την Κατοχή άφησε την τελευταία του πνοή ο φωτισμένος δάσκαλος Δημήτρης Γληνός. Κατοχυρώθηκε ως ελεύθερος χώρος χάρη στην Πρωτοβουλία κατοίκων και σήμερα έχει αποκτήσει υψηλό πράσινο που προστατεύεται από το σύνταγμα.
 
Τζαβέλλα και Μεσολογγίου, λίγα λόγια από τη νεότερη φουρνιά της «Ανοιχτής Πόλης» για τον Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο και τη δολοφονία που συγκλόνισε τον Δεκέμβριο ’08.
 
Η αναπάντεχη «συνάντηση» ήρθε στη γωνία Τζαβέλλα και Θεμιστοκλέους, όπου πίσω από τους τοίχους αποκαλύπτεται μία από τις λίγες λαϊκές κατοικίες της περιοχής. Ενας τεράστιος ροδίτικος φίκος στολίζει την κλασική εσωτερική αυλή που χαρακτηρίζει την προπολεμική αρχιτεκτονική της Αθήνας. Το σπίτι βρίσκεται στην ίδια σειρά με άλλα τρία νεοκλασικά, συνθέτοντας ένα μοναδικό ενιαίο οικιστικό μέτωπο στα Εξάρχεια, όπως έχουν αναδείξει καθηγητές του Πολυτεχνείου.
 
Η Αννίτα Δεκαβάλλα, η θιασάρχης και υποψήφια δημοτική σύμβουλος με την «Ανοιχτή Πόλη», θύμισε την παλιότερη κινητοποίηση των περιοίκων που σταμάτησαν τις μπουλντόζες και πρόσθεσε: «Το ακίνητο ανήκει στο Γενικό Επιτελείο Ναυτικού. Θέλει να το κατεδαφίσει για να κατασκευάσει πολυκατοικία και να υψώσει τη σημαία του ναυτικού στον 5ο όροφο!»

 
Η «Μπλε» πολυκατοικία
 
Στην πλατεία Εξαρχείων η στάση αφορούσε την περίφημη «Μπλε» πολυκατοικία του Μεσοπολέμου, που από χρόνια έχει αλλάξει χρώμα, όπως έχει γράψει αναλυτικά η εφημερίδα μας (ένθετο «Νησίδες», 1/12/2012). Η πεζοδρομημένη Θεμιστοκλέους έχει πρασινίσει χάρη στο πρόγραμμα ανάπλασης που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1980 αλλά δεν ολοκληρώθηκε. Τα διώροφα σπίτια και οι μεσοπολεμικές πολυκατοικίες συνθέτουν ένα ιδιαίτερο σκηνικό και τίποτα δεν προδίδει στους ανυποψίαστους ότι ο συγκεκριμένος δρόμος έχει εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια σε κέντρο διακίνησης ναρκωτικών.
 
Συγκλονιστικές αναφορές ξεδιπλώνονται μπροστά στο κτίριο της οδού Μπουμπουλίνας, που στεγάζει το υπουργείο Πολιτισμού, αλλά έχει περάσει στο ΤΑΙΠΕΔ, το οποίο το εκχώρησε σε τραπεζικά σχήματα για 30 χρόνια και το Δημόσιο θα τους πληρώνει ενοίκιο! Ανεξήγητες κυβερνητικές επιλογές στο όνομα της εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους.
 
Εκεί, ακριβώς δίπλα, στην οδό Μπουμπουλίνας 18, ήταν το κτίριο που στέγαζε την Ασφάλεια τον καιρό της δικτατορίας, το άντρο των βασανιστηρίων. Το κτίριο αυτό έχει κατεδαφιστεί.
 
«Μύριζε θανατίλα» είπε αυθόρμητα η Εφη που ήταν παιδί όταν είχε έρθει να δει τη φυλακισμένη μητέρα της. «Δεν θέλουν να υπάρχει μνήμη», πρόσθεσε η Μαργαρίτα Γεραλή, επίσης υποψήφια με την «Ανοιχτή Πόλη».
 
Δημοτική αδιαφορία
 
Ο επίλογος της ξενάγησης ήταν στην οδό Οικονόμου, μπροστά στο ερειπωμένο σπίτι της οικογένειας Λαπαθιώτη. Οι δημοτικοί άρχοντες αδιαφόρησαν συστηματικά γι” αυτό το πολύτιμο «σημάδι» της νεότερης ιστορίας μας. «Δεν σκέφτηκαν ούτε καν να δώσουν το όνομα του ποιητή στο δρόμο», τόνισε ο μεταφραστής και blogger Νίκος Σαραντάκος, που έχει εντρυφήσει στην εσωτερική αρχιτεκτονική των λέξεων.
 
Υπενθύμισε ότι στην Αθήνα δεν υπάρχουν δρόμοι με τα ονόματα άλλων μεγάλων ποιητών, όπως οι Σεφέρης, Ελύτης, Ρίτσος, συνεχίζοντας με πολύτιμες πληροφορίες για την ιστορία της πρωτεύουσας που έκανε τους συγκεντρωμένους να ξεχάσουν ότι ο περίπατος είχε ξεπεράσει τις τρεις γόνιμες ώρες.

της Χαράς Τζαναβάρα – Φωτογρ.: Μάριος Βαλασόπουλος

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

.

χέρι να ψωνίζει προϊόντα, έδειχνε την απόφαση της κυβέρνησης να καθιερώσει το νέο μετρό.

του Ελευθερίου Γ. Σκιαδά

Εξάλλου, η κερδοσκοπία των μεσαζόντων είχε καταντήσει μάστιγα και η οικονομική κρίση βρισκόταν προ των πυλών. Ίσως ακόμη και οι οργανωτές του θεσμού να μη γνώριζαν τη δημοφιλία που θα απολάμβανε και τον τρόπο που θα επηρέαζε την καθημερινή ζωή των νεοελλήνων το καινούργιο αυτό εγχείρημα. Αλλά και την επιρροή που θα ασκούσε στην εικόνα και τη λειτουργία της πρωτεύουσας και άλλων μεγαλουπόλεων της χώρας.

Ίσως να φαντάζει περίεργο αλλά ακόμη δεν έχει γραφτεί το θεσμικό πλαίσιο με το οποίο γεννήθηκαν και λειτούργησαν οι λαϊκές αγορές. Η αρχή έγινε με Προεδρικό Διάταγμα που υπέγραψε ο Παύλος Κουντουριώτης στα τέλη Ιανουαρίου 1929 και καθόριζε τις ημέρες και τους χώρους που θα πραγματοποιούνταν λαϊκές αγορές στις γειτονιές των Αθηνών. Τη Δευτέρα στην πλατεία Κολιάτσου, την Τρίτη στην οδό Τοσίτσα, την Τετάρτη στην πλατεία Παγκρατίου, την Πέμπτη στη λεωφόρο Αλεξάνδρας, την Παρασκευή στον σταθμό Λαρίσης, το Σάββατο στην πλατεία Θησείου και την Κυριακή στο τέρμα της οδού Βεϊκου. Το πρώτο εκείνο νομοθέτημα προέβλεπε τη λειτουργία των αγορών από τις έξι το πρωί μέχρι τις 11 πριν από το μεσημέρι, οπότε και έπρεπε να «αποκαθίσταται η καθαριότης εις τους άνω χώρους τη μερίμνη του Δήμου Αθηναίων».

Οι λαϊκές αγορές άρχισαν τη λειτουργία τους με μια απλή αστυνομική διάταξη που διαβάστηκε ακόμη και στις εκκλησίες των χωριών της Αττικής. Έπρεπε να ενημερωθούν οι παραγωγοί για το νέο εγχείρημα και τα οφέλη του και να φέρνουν τα προϊόντα στην πόλη. Αλλά προσκλήθηκαν να συμμετέχουν, στέλνοντας εμπορεύματα, και ενώσεις γεωργικών συνεταιρισμών από Νάξο, Σύρο, Χανιά, Ψαχνά Ευβοίας, Λεωνίδιο, Θήβα, Λιβαδειά κ.α. Ήταν ένα από τα βασικά σημεία επιτυχίας του εγχειρήματος των λαϊκών αγορών, αφού έπρεπε να πειστούν οι παραγωγοί, κυρίως λαχανικών, να μεταφέρουν οι ίδιοι τα προϊόντα τους απευθείας στη λαϊκή αγορά. Η μακρά παράδοση συναλλαγής με τους εμπόρους είχε δημιουργήσει μια άτυπη μονοπωλιακή και αποκλειστική εκμετάλλευση. Οι υπερτιμήσεις των προϊόντων ήταν εντυπωσιακές και κάθε προσπάθεια αντιμετώπισής τους, με νόμους και αγορανομικές εγκυκλίους έπεφταν, στο κενό.

Ένα από τα «μυστικά» που χρησιμοποίησε η διοίκηση ήταν τα μετρητά, η απευθείας είσπραξη ρευστού εκ μέρους των παραγωγών, οι οποίοι μέχρι τότε έδιναν τα προϊόντα τους στους μεσάζοντες με μακρόχρονες πιστώσεις. Έτσι, κηπουροί από την περιοχή του Αγίου Σάββα του Ελαιώνα των Αθηνών, το Μοσχάτο, του Ρέντη και τα Καλύβια ξεκινούσαν με τα πρώτα λαλήματα των πετεινών φέρνοντας τα φρεσκοκομμένα προϊόντα τους στην Αθήνα. Αργότερα προστέθηκαν παραγωγοί από το Μαρούσι, το Χαλάνδρι, την Ελευσίνα και το Μενίδι και ακολούθησαν από διάφορες επαρχίες.

Λαϊκή αγορά στην οδό Αναγνωστοπούλου στο Κολωνάκι, στα μέσα της δεκαετίας 1930.

Η πρώτη «λαϊκή αγορά»
Εβδομάδες ολόκληρες ασχολούνταν στο Υπουργείο Εσωτερικών για να οργανώσουν την πρώτη λαϊκή αγορά. Ο χειμώνας δεν βοηθούσε το έργο τους. Οι παραγωγοί ήταν εκείνοι που θα καθόριζαν τον χρόνο και αναλόγως της κατάστασης στην οποία θα βρίσκονταν οι λαχανόκηποι μετά τη βελτίωση του καιρού. Εξάλλου, οι «μεσάζοντες» απειλούσαν τους παραγωγούς λέγοντας αφενός πως το μέτρο θα αποτύγχανε και αφετέρου πως θα διέκοπταν τη συνεργασία μαζί τους. Χρειάστηκε προσωπική παρέμβαση και επιτόπου επίσκεψη του επικεφαλής της Αγορανομικής Υπηρεσίας στα περιβόλια του Αγίου Σάββα, του Ρέντη και της Κολοκυνθούς για να πεισθούν οι παραγωγοί να στείλουν τα προϊόντα τους στην πρώτη λαϊκή που κανονίστηκε να γίνει στο Θησείο, στις 18 Μαΐου 1929.

Λαϊκή αγορά στην οδό Αναγνωστοπούλου στο Κολωνάκι, στα μέσα της δεκαετίας 1930.

Παρ’ όλα αυτά, η προσέλευσή τους δεν ήταν η αναμενόμενη. Ωστόσο, ο φιλοκυβερνητικός Τύπος φρόντισε να την αναδείξει με τέτοιον τρόπο ώστε ο θεσμός κυριολεκτικά να απογειωθεί. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ζήτησε ένα ζεμπίλι και πραγματοποίησε μόνος του αγορές, για να χαρίσει στο τέλος όσα αγόρασε σε μια φτωχή γυναίκα της περιοχής. Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας Παναγής Βουρλούμης φωτογραφιζόταν αγοράζοντας λεμόνια και ο δήμαρχος Αθηναίων Σπύρος Πάτσης λαχανικά και πατάτες. Οι τιμές που δημοσιεύονταν την επομένη στις εφημερίδες δεν μπορούσαν να αφήσουν κανέναν αδιάφορο. Ο Γεώργιος Πωπ δεν έχασε την ευκαιρία και χαιρετίζοντας την είδηση ότι επρόκειτο να εγκαινιαστεί με κάθε επισημότητα ο θεσμός στο Θησείο έδινε τις απαραίτητες έμμετρες οδηγίες: «Θα πας εις το Θησείον μόλις φέξη / ή μόνος ή μετά παρέας / και πριν ακόμη πης μια λέξι / θα παίρνης ζαρζαβατικά και κρέας». Φανταζόταν δε ότι «Έτσι θα καλοτρώγωμεν τα πλήθη, / όλα θα βρίσκωνται ‘φθηνά κι αφθόνως, / και της ζωής το πρόβλημα ελύθη / και κάνομε γυμναστική συγχρόνως»!

Λαϊκή αγορά στην πλατεία Δεξαμενής το 1930.

«Δώσε μου κι εμένα μπάρμπα»
Το περίφημο «δώσε μου κι εμένα μπάρμπα» κυριαρχούσε σ’ εκείνες τις πρώτες λαϊκές αγορές. Κομψές γυναίκες, κοριτσόπουλα χαριτωμένα, αλλά και καλοαναθρεμμένοι αστοί, αξιωματικοί και δικηγόροι συνωστίζονταν για να προμηθευτούν τα πολύτιμα αγαθά. Γρήγορα άρχισαν να αντιμετωπίζονται και τα πρακτικά προβλήματα. Ισοπέδωση των χώρων, κυρίως πλατειών, τέντες για προφύλαξη από τον ήλιο και τη βροχή και το «κίνημα» των λαϊκών αγορών εξαπλωνόταν. Το πρόγραμμα εφαρμοζόταν όπως προέβλεπε το Προεδρικό Διάταγμα, αλλά ελαφρά τροποποιημένο.
Σχεδόν ένα χρόνο αργότερα ο θεσμός των λαϊκών αγορών αποθεωνόταν και ο αριθμός τους είχε διπλασιαστεί. Η διοίκηση αναζητούσε πάντα τρόπους να αναδεικνύει και να προωθεί τον θεσμό. Έτσι, καθιέρωσε και βραβεία για τους καλύτερους παραγωγούς. Σ’ αυτά ήρθαν να προστεθούν και τα βραβεία που θεσμοθετούσαν γειτονιές, όπως το Κολωνάκι, όπου η Αγορά γινόταν στην πλατεία Δεξαμενής και την οδό Αναγνωστοπούλου. Διεξάγονταν και τις επτά ημέρες της εβδομάδας δεκατέσσερις λαϊκές αγορές, όλες εντός των ορίων των Αθηνών, πλην μίας που γινόταν Κυριακή στο Περιστέρι. Ακόμη και ο νόμος για την καθιέρωση της Κυριακής ως αργίας ξεπεράστηκε. Η επιτυχία οδηγεί στην ανάγκη καλύτερης οργάνωσης του θεσμού, προστασίας, φύλαξης και καθαριότητας του χώρου λειτουργίας τους κ.λπ., οπότε ιδρύεται (1932) το «Ταμείον Λαϊκών Αγορών».

Σκίτσο της εποχής που απεικονίζει τον Ελ. Βενιζέλο να αγοράζει τρόφιμα.

Πέρασαν ήδη 85 χρόνια από τότε που θεσμοθετήθηκαν και λειτούργησαν οι λαϊκές αγορές, πλην της περιόδου της Κατοχής. Εξαπλώθηκαν απ’ άκρου εις άκρον σε όλη τη χώρα. Κατά καιρούς, όπως συνέβη το 1964, συζητήθηκε η κατάργησή τους, κυρίως από εκείνους που πλήττονταν από τη λειτουργία τους. Το θεσμικό πλαίσιο τροποποιήθηκε επανειλημμένα, η σύνθεση παραγωγών και προϊόντων άλλαξε σε μεγάλο βαθμό, αλλά παραμένει ένα μέτρο που ακούμπησε τις γειτονιές και αγαπήθηκε από τα νοικοκυριά.

http://mikros-romios.gr

.